Hiến kế chữa "bệnh" thừa tiền, tìm cách “kéo 100 triệu dân đi lên”

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái vừa chủ trì cuộc họp về giải pháp nâng cao hiệu quả tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp, tăng khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế. Tại cuộc họp, các chuyên gia kinh tế, doanh nghiệp đã cùng nhau trao đổi tìm cách "giải cứu" tồn đọng tiền trong hệ thống ngân hàng.

PGS.TS Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam - cho rằng, nền kinh tế đang ở trong trạng thái không bình thường. Do đó, cần phân tích kỹ các nguyên nhân từ bên trong bộ máy hành chính cũng như cấu trúc của hệ thống doanh nghiệp, để nhận diện đúng và có biện pháp xoay chuyển.

“Vấn đề khó nhất đối với doanh nghiệp hiện nay là vấn đề thị trường. Cho nên phải mở được các thị trường cho doanh nghiệp, thị trường tắc thì không lĩnh vực nào thông được”, ông Thiên nói.

TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh điều hành tín dụng nên có cách nhìn dài hạn, hướng về tương lai Ảnh: VGP

Ông Thiên bày tỏ điều hành tín dụng trong trạng thái bất thường, phải có những giải pháp khác thường. Đây cũng là cơ hội để các ngân hàng tiếp cận doanh nghiệp bằng xu hướng, tiềm năng tương lai… "Điều hành tín dụng nên có cách nhìn dài hạn, hướng về tương lai", ông Thiên nói.

Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cũng cho rằng, trong giai đoạn hiện nay nên tính toán tiếp tục đẩy mạnh các chính sách tài khóa ngân sách để hỗ trợ doanh nghiệp, hỗ trợ nền kinh tế đảm bảo “đủ mức, đủ độ”…

TS. Lê Xuân Nghĩa, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, nhấn mạnh về điều kiện cho vay, cần tôn trọng quyền của các ngân hàng thương mại. Cụ thể là quyền lựa chọn theo "khẩu vị rủi ro" của từng ngân hàng. Ngân hàng Nhà nước chỉ nên khuyến cáo, không nên bắt buộc.

Bên cạnh việc giải quyết những vấn đề trước mắt, ông Nghĩa cho rằng lúc này cũng phải "bàn chuyện dài hạn", tính toán xem ngành nào, lĩnh vực nào có thể "kéo 100 triệu dân đi lên" trong thời gian tới để có các giải pháp phù hợp, hiệu quả.

Theo chuyên gia, bất động sản là khu vực có khả năng lan tỏa, trước mắt cần tập trung phát triển nhà ở xã hội. Nhà nước cần có những chính sách để doanh nghiệp "thích thú với nhà ở xã hội" theo hướng nhà nước làm chính sách, ngân hàng cho vay vốn, doanh nghiệp chỉ lo xây và bán nhà.

Ngoài ra, TS Lê Xuân Nghĩa cũng nêu các kiến nghị liên quan đến việc mua bán sáp nhập doanh nghiệp để tái cấu trúc nền kinh tế, hỗ trợ ngành dệt may chuyển đổi công nghệ mới, chuyển đổi xanh, sản xuất nông nghiệp…

TS. Võ Trí Thành, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, cho rằng, để giải quyết bài toán nâng cao hiệu quả tiếp cận tín dụng của người dân, doanh nghiệp, khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế, cần phải có cách nhìn và giải pháp tổng thể cả trong hệ thống kinh tế cũng như trong hệ thống ngân hàng.

TS Võ Trí Thành cho rằng không nên đánh đồng giữa vai trò của các ngân hàng quốc doanh và ngân hàng thương mại Ảnh: VGP

Theo ông Thành, để có lời giải cho bài toán này, chỉ riêng hệ thống ngân hàng khó giải quyết được vấn đề. Trước tiên không được đánh đồng giữa vai trò của Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng thương mại.

Từ tổng thể chung của nền kinh tế, cần có sự kết hợp hài hòa, hiệu quả giữa các chính sách tài chính với chính sách tiền tệ, nhất là trong bối cảnh hiện nay, dư địa để điều hành chính sách tiền tệ không còn nhiều (chủ yếu liên quan đến lãi suất), cần nghiên cứu có giải pháp phù hợp, hiệu quả đẩy mạnh chính sách tài khóa.

Chính sách điều hành cần hướng dòng tiền vào khu vực có khả năng phục hồi, phát triển, dẫn dắt nền kinh tế, kích cầu tiêu dùng, thúc đẩy xuất khẩu, hỗ trợ doanh nghiệp…

Lãi suất thấp nhưng không kinh doanh được thì vay tiền làm gì?

Từ góc độ doanh nghiệp, đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cho biết thời gian qua việc điều hành và những giải pháp hệ thống ngân hàng đưa ra rất quyết liệt, linh hoạt, đạt được những kết quả khá tích cực. Tuy nhiên hiện nay việc sản xuất gặp khó khăn không chỉ ở tín dụng mà là do thiếu đơn hàng và đơn giá thấp.

“Doanh nghiệp không có cơ hội sản xuất kinh doanh khả dĩ thì không vay tiền để làm gì dù lãi suất có thấp”, đại diện VITAS cho biết.

Ngân hàng đang đau đầu trước bài toán "thừa tiền". Ảnh minh họa

Trước mắt nhu cầu của thị trường hàng dệt may chưa thể một sớm một chiều tăng lên được. Nhưng về lâu dài, có rất nhiều cơ hội kinh doanh và nhu cầu vốn rất lớn, nhất là trong "chuyển đổi xanh".

Theo đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, hiện thị trường xuất khẩu thủy sản đang có những tín hiệu hồi phục, đề xuất rà soát, có cơ chế tín dụng phù hợp với các hộ nuôi trồng, doanh nghiệp nhỏ; đơn giản thủ tục cho vay phù hợp với thực tế ngành thủy sản; tiếp tục có cơ chế giảm lãi suất…

Trong khi đó, đại diện một số ngân hàng thương mại cũng chia sẻ những khó khăn với cộng đồng doanh nghiệp. Trong bối cảnh dư tiền nhưng vốn tín dụng không ra được nền kinh tế và vẫn phải huy động vốn, trả lãi vay, ngân hàng cũng rất "đau đầu", áp lực tăng trưởng tín dụng rất lớn.

Về tín dụng, một số ngân hàng thương mại cho biết có thể chấp nhận rủi ro hơn, nhưng phải thu hồi được vốn và các dự án phải có cơ sở pháp lý chắc chắn… Trong bối cảnh các cơ chế liên quan đến chính sách tín dụng đã mở, các ngân hàng có thể trực tiếp trao đổi với doanh nghiệp để nói rõ "khẩu vị", đồng thời tư vấn cho doanh nghiệp về cách làm để tìm tiếng nói chung.

“Thực tế do nhu cầu thị trường không có nên doanh nghiệp cũng không có nhu cầu vốn. Bởi nếu vay vốn về sản xuất mà hàng tồn kho nhiều hơn, lại phải trả lãi thì doanh nghiệp còn khó khăn hơn nữa”, đại diện ngân hàng nhận định.