3 “nút thắt” cần tháo gỡ

Thưa ông, năm 2019, được đánh giá là năm có nhiều khó khăn cho nông sản Việt, ông có thể nói rõ hơn về vấn đề này?

Năm 2018, ngành nông nghiệp Việt Nam đã vượt qua các khó khăn, thách thức, sản xuất nông sản trong nước không chỉ đáp ứng được nhu cầu cho gần 100 triệu dân mà còn tạo ra khối lượng sản phẩm xuất khẩu (XK) tới 40,02 tỷ USD, trong đó có 10 nhóm ngành hàng của nông nghiệp có giá trị XK 1 tỷ USD trở lên. Đây là một bước tiến rất lớn trong sản xuất nông nghiệp (SXNN) cũng như chuỗi giá trị ngành hàng nông sản của Việt Nam.

Tuy nhiên năm 2019 và những năm tới đây, để nông sản Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu là những thách thức rất lớn. Đòi hỏi ngành nông nghiệp phải tập trung vào 3 vấn đề. Thứ nhất, phải tổ chức lại nền sản xuất dựa trên hộ nhỏ lẻ với 8,6 triệu hộ thành một nền SXNN tập trung hướng đến nền nông nghiệp hàng hóa, có quản trị. Đây là một thách thức rất lớn.

Ông Nguyễn Xuân Cường - Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

Thứ hai, chúng ta phải tổ chức nền SXNN để làm sao thích ứng được với biến đổi khí hậu (BĐKH). Một tác nhân đang gây hậu họa rất lớn trên thế giới, trong đó, Việt Nam là 1 trong 5 nước tổn thương mạnh nhất. Việt Nam phải có những giải pháp tổng thể, lựa chọn đối tượng sản xuất cho đến quy trình, các bước khác để làm sao thích ứng được với phương châm là biến bất lợi thành lợi thế.

Thứ ba, kể từ sau năm 2008 khi khủng hoảng kinh tế toàn cầu xảy ra, hiện nay các nước có xu hướng chung là tập trung chăm lo, ưu tiên đầu tư cho khu vực nông nghiệp, lấy đây là khu vực để không chỉ đảm bảo sự ổn định an ninh chung mà còn là một hướng ưu tiên số 1 của hầu hết các quốc gia. Vì thế, khi Việt Nam muốn tham gia chuỗi giá trị nông sản toàn cầu thì phải chịu áp lực cạnh tranh rất quyết liệt. Trước tình hình đó đòi hỏi phải có giải pháp đồng bộ, chế ngự được 3 “nút thắt” này mới mong nông sản Việt XK tốt hơn, thúc đẩy cho sản xuất phát triển.

Vậy chúng ta cần có những giải pháp gì để ngành nông nghiệp đạt được chỉ tiêu đặt ra cho năm 2019 và những năm tiếp theo, thưa ông?

Chúng ta phải chuyển từ sản xuất cho mình thành sản xuất hàng hóa cho XK. Câu chuyện không còn là sản xuất để ăn mà là sản xuất để bán. Do đó, cần có sự vào cuộc đồng bộ, cùng đồng hành quyết liệt ở cả 3 trục: Cơ quan chức năng (Chính phủ, các bộ, ngành); doanh nghiệp (DN) và người dân.

Cụ thể, các cơ quan chức năng cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, DN tham gia quá trình sản xuất, kinh doanh. Trong khi đó, các DN, hiệp hội, ngành hàng đóng vai trò hạt nhân trong chuỗi liên kết. Chúng ta hiện nay tự hào có 1 vạn DN trực tiếp sản xuất trong khu vực nông nghiệp, có khoảng 49.000 DN chế biến tham gia ở những phân khúc khác nhau, tạo ra sản phẩm phụ trợ nông nghiệp. Cần phải coi đây là một thành tố rất tốt để trên nền tảng đó phát triển nhiều hợp tác xã (HTX) theo chương trình phát triển 5 vạn HTX từ nay đến năm 2020.

Trục thứ ba là người dân, một trong những thành tố quan trọng. Ở đây, người dân không thể đứng đơn lẻ mà phải tuân thủ bằng sự liên kết của chính mình, phải vào HTX, thành lập HTX, phải khởi nghiệp.

Như vậy, Chính phủ hoàn thiện thể chế, cải cách thủ tục hành chính, tháo gỡ kịp thời khó khăn cho DN, nông dân. Hàng triệu hộ nông dân liên kết được với hàng nghìn HTX, DN. Từ đó hình thành được sự liên kết chặt chẽ giữa sản xuất, chế biến với thị trường.

Ngành nông nghiệp đứng trước thách thức biến đổi khí hậu

Ông đánh giá như thế nào về điểm yếu dai dẳng trong xây dựng thương hiệu nông sản XK của Việt Nam?

Chúng ta biết rằng không phải riêng Việt Nam mà các quốc gia khác trên thế giới cũng vậy. Muốn xây dựng một thương hiệu sản phẩm đòi hỏi một quá trình nỗ lực rất lớn của một tập thể, cá nhân. Xây dựng thương hiệu nông sản Việt Nam là mong muốn chung của nhiều cấp, ngành, và đòi hỏi sự quyết tâm cao, sự phối hợp đồng bộ, chắc chắn từ nhiều bộ, ngành, địa phương. Có như vậy, nông sản Việt mới tạo được chỗ đứng trên thị trường quốc tế.