Doanh nghiệp kỳ vọng lợi ích kinh doanh gì từ EVFTA?

	Thực thi Hiệp định EVFTA: Triển vọng thu hút đầu tư từ EU
	Hiệp định EVFTA tác động đến chất lượng nguồn nhân lực Việt

Tác động tích cực

Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI) cho biết, qua khảo sát của cơ quan này về khẳng định các FTA sẽ có tác động, ảnh hưởng tới doanh nghiệp, chỉ có 3,8% cho rằng doanh nghiệp sẽ không chịu tác động nào từ các Hiệp định EVFTA. Tuy nhiên, cũng có 19,9% doanh nghiệp lưỡng lự, không chắc liệu mình có chịu tác động gì từ các FTA này hay không.

Thứ nhất, theo Trung tâm WTO và Hội nhập, hội nhập FTA đang được doanh nghiệp đánh giá như biểu hiện của hội nhập nói chung. Từ góc độ kỹ thuật, các FTA, kể cả các FTA thế hệ mới với phạm vi rộng như EVFTA, cũng mới chỉ “đụng chạm” trực diện tới các khía cạnh về sản xuất, xuất nhập khẩu, dịch vụ, đầu tư và một số lĩnh vực quy tắc (cạnh tranh, sở hữu trí tuệ, thương mại điện tử…) mà không phải là tất cả các vấn đề về kinh tế hay môi trường kinh doanh. Vì vậy, một tỷ lệ “áp đảo” (tới 76,3%) doanh nghiệp dự kiến các FTA sẽ có tác động tới hoạt động kinh doanh của mình là rất cao.

Tuy nhiên, các FTA cùng với các thỏa thuận mở cửa thương mại khác (hội nhập theo chiều sâu) và nền tảng mở cửa theo WTO (hội nhập theo chiều rộng) đang tạo ra các tác động hội nhập cộng hưởng đối với nền kinh tế Việt Nam, từ đó ảnh hưởng tới hầu như tất cả các lĩnh vực, các chủ thể kinh tế. “Vì vậy, trong một chừng mực nhất định, tác động từ các FTA đang được các doanh nghiệp nhận diện như hiệu ứng chung của hội nhập”- Trung tâm WTO và Hội nhập cho hay.

Thứ hai, các doanh nghiệp có xu hướng tin rằng các FTA sẽ có tác động rộng hơn, bao trùm hơn tới hoạt động sản xuất kinh doanh Như nêu tại tiểu mục 2 ở trên, cũng trong Khảo sát này, trước câu hỏi về việc doanh nghiệp có từng chịu tác động của các FTA trong thời gian trước không, chỉ có 63,2% doanh nghiệp xác định có chịu tác động, có tới 11,1% nói doanh nghiệp không chịu tác động nào và 25,7% không biết có bị tác động hay không.

Trung tâm WTO và Hội nhập nêu, trong so sánh với các kết quả tương ứng khi hỏi về tác động của các FTA trong tương lai, có thể thấy số tin rằng có tác động đã tăng lên đáng kể, trong khi số cho rằng không tác động hoặc còn băn khoăn giảm nhiều.

Theo đó, Trung tâm WTO và Hội nhập nhận định, tương lai 3 năm tới, đã có nhiều hơn các doanh nghiệp tin rằng các FTA sẽ có tác động nhiều hơn trong tương lai tới hoạt động của doanh nghiệp so với trước đây, trong đó có cả các doanh nghiệp chưa từng chịu tác động từ các FTA hay chưa nhận diện được các tác động.

Đối với nhóm tin rằng các FTA sẽ có tác động, phần lớn (85,3%) các doanh nghiệp cho rằng EVFTA và các FTA sẽ có tác động tích cực tới triển vọng kinh doanh trong 3 năm tới. Chỉ có 1% doanh nghiệp dự kiến tác động này cơ bản là bất lợi, 8,2% cho rằng lợi-hại đan xen và khoảng 5,5% đoán là sẽ có tác động nhưng không chắc sẽ theo hướng nào là chủ yếu.

Các tỷ lệ nói trên gần tương tự với tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá về các tác động thực tế từ các FTA (như nêu trong tiểu mục 2.1 ở trên). Có vẻ như phần đông các doanh nghiệp đã dựa trên trải nghiệm của mình về hướng tác động của các FTA trong quá khứ để dự kiến chiều hướng ảnh hưởng trong tương lai. Và vì các trải nghiệm trong quá khứ cơ bản là tốt, cái nhìn của doanh nghiệp về tác động tương lai của các FTA cũng rất sáng sủa.

Xét theo nhóm doanh nghiệp, báo cáo của Trung tâm WTO và Hội nhập cho thấy, các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước và FDI tỏ ra tin tưởng vào các tác động tích cực của các FTA với tương lai hơn chút ít các doanh nghiệp dân doanh. Trong khi đó, về quy mô, dường như các doanh nghiệp có quy mô càng lớn thì càng tự tin hơn về ảnh hưởng của các FTA tới triển vọng kinh doanh tích cực của mình mặc dù khoảng cách không quá xa.

Kỳ vọng lợi ích

Trung tâm WTO và Hội nhập cho biết, khi được hỏi về mức độ kỳ vọng với những lợi ích cụ thể mà doanh nghiệp có thể nhận được từ EVFTA và các FTA, các doanh nghiệp tỏ ra rất lạc quan.

Trong trung bình, 90,5% doanh nghiệp kỳ vọng ở mức độ khác nhau vào một/các lợi ích cụ thể EVFTA và các FTA có thể mang lại cho hoạt động kinh doanh của họ. Tỷ lệ các doanh nghiệp có kỳ vọng vào hiệu ứng tích cực của các FTA trong Khảo sát 2022 này chỉ giảm nhẹ so với tỷ lệ thu được từ Khảo sát năm 2020 của VCCI (91,5%).

Tuy nhiên, tỷ lệ “rất kỳ vọng” đã giảm từ mức 57,7% năm 2020 xuống còn 41,5% năm 2022, phần nhiều chuyển sang “kỳ vọng tương đối” hoặc “chút ít”, cho thấy so với 2020, mức độ kỳ vọng hiện tại của các doanh nghiệp ở các FTA phần nào đã nhạt hơn.

Trong tổng thể, Trung tâm WTO và Hội nhập cho hay, có thể thấy doanh nghiệp đặt nhiều kỳ vọng vào các khía cạnh lợi ích cụ thể từ EVFTA và các FTA. Một mặt, sự lạc quan, tin tưởng và kỳ vọng cao này có thể là cơ sở quan trọng để thúc đẩy sự chủ động của doanh nghiệp trong tìm hiểu cụ thể các cơ hội từ EVFTA và các FTA, từ đó dần hiện thực hóa các mục tiêu kỳ vọng.

Mặt khác, những kỳ vọng quá mức hoặc thiếu căn cứ có thể dẫn tới những rủi ro nhất định. Đó có thể là rủi ro trong hoạch định chiến lược kinh doanh tương lai, khi tính toán về lợi ích dự kiến của doanh nghiệp vượt quá xa so với thực tế có thể đạt được. Đó cũng có thể là rủi ro trong đánh giá các nguy cơ, từ đó ảnh hưởng tới việc dự liệu các phương án ứng phó với các thách thức hay sự chuẩn bị cho những khó khăn có thể phát sinh.

Trên thực tế, Trung tâm WTO và Hội nhập nhìn nhận, hiện tượng “kỳ vọng có phần thái quá” vào tác động của các FTA là điều đã được nhận diện trong khảo sát mà VCCI thực hiện năm 2020 về cùng nội dung. Mặc dù mức độ kỳ vọng đã nhạt hơn trong nhiều khía cạnh ở Khảo sát năm 2022 này, trong tổng thể sự kỳ vọng vẫn là rất cao.

“Điều này một lần nữa cảnh báo chúng ta về nguy cơ lạc quan quá mức và sự cần thiết phải có những hoạt động tuyên truyền phổ biến chính xác và đầy đủ cho doanh nghiệp về tác động thực chất của những Hiệp định này đối với nền kinh tế cũng như mỗi doanh nghiệp cụ thể”- Trung tâm WTO và Hội nhập nhấn mạnh.