Ninh Thuận: Đưa thương hiệu gốm Bàu Trúc của đồng bào Chăm vươn xa
Ninh Thuận định hướng phát triển năng lượng xanh làm đòn bẩy bứt phá Sắp diễn ra Lễ hội Nho và Vang Ninh Thuận |
Đồng bào dân tộc Chăm chiếm 11% dân số toàn tỉnh Ninh Thuận. Từ xưa đến nay, đồng bào còn gìn giữ nhiều nghi lễ, làng nghề truyền thống, trong đó có nghề làm gốm Bàu Trúc. Đặc biệt, ngày 29/1/2022, di sản nghệ thuật làm gốm của người Chăm chính thức được UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp. Đây không chỉ là niềm tự hào mà còn là động lực để đồng bào Chăm và tỉnh Ninh Thuận triển khai các giải pháp bảo tồn, vực dậy sức sống của di sản.
Làng gốm Bàu Trúc đẩy mạnh quảng bá sản phẩm thông qua hoạt động phát triển du lịch cộng đồng |
Để giữ gìn và phát triển nghề làm gốm của đồng bào Chăm, Ninh Thuận đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Trước mắt, tập trung quy hoạch vùng nguyên liệu sản xuất gốm và có những chính sách hỗ trợ các nghệ nhân đào tạo nghề cho thế hệ trẻ, lưu truyền nghề làm gốm. Bên cạnh đó, đẩy mạnh công tác quảng bá, xúc tiến giới thiệu để sản phẩm gốm Chăm làng Bàu Trúc có chỗ đứng vững chắc trên thị trường và hướng đến xuất khẩu.
Các nghệ nhân làng Bàu Trúc có khả năng chế tác nhiều loại sản phẩm gốm theo nhu cầu thị trường và theo đơn đặt hàng của khách hàng. Từ gốm mỹ nghệ như: Tượng nữ thần Apsara, phù điêu trang trí nội thất, bình nước phong thủy đến các vật dụng gốm cần thiết cho đời sống thường ngày của cư dân phương Nam như: Ấm đất, khuôn đổ bánh căn, bánh xèo, lu đựng nước, nồi đất, lò đun than củi...
Sản phẩm gốm Bàu Trúc đa dạng, phong phú |
Hiện nay, bản thân các cơ sở, hợp tác xã sản xuất ở làng gốm Bàu Trúc đều có ý thức tìm hướng đổi mới và phát triển sản phẩm phù hợp với xu thế tiêu dùng nhưng vẫn giữ được bản sắc dựa trên nền tảng văn hóa Chăm. Các nghệ nhân làng nghề đã nghiên cứu phát triển các sản phẩm mới kết hợp các yếu tố văn hóa để cải tiến kiểu dáng, nâng cao chất lượng sản phẩm.
Một thợ gốm lành nghề ở làng Bàu Trúc cho hay, để mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm làng nghề, các nghệ nhân không ngừng nghiên cứu, sáng tạo ra những sản phẩm mới lạ, độc đáo, có hoa văn đẹp mắt, nhất là hoa văn cổ. Đồng thời, các nghệ nhân lành nghề tập trung nâng cao kỹ thuật, tay nghề cho các thành viên trong làng; đẩy mạnh thiết kế dòng gốm mỹ nghệ với mẫu mã và hoa văn trang trí độc đáo, phong phú, đảm bảo chất lượng nhằm đáp ứng nhu cầu của khách hàng đương đại.
Các nghệ nhân tạo hình gốm với bàn tay điêu luyện |
Đến nay, cùng với cải tiến dòng sản phẩm gốm dân dụng, làng Bàu Trúc đã và đang phát triển dòng gốm trang trí, gốm mỹ nghệ có hàm lượng thẩm mỹ, giá trị kinh tế cao như: Đèn gốm trang trí, đèn ngủ, lọ hoa, bình nước, bình trà, lục bình, tháp nước… phục vụ trang trí nội, ngoại thất cho các gia đình, khách sạn, khu resort trên toàn quốc.
Ngoài bán tại chỗ cho khách du lịch, các cơ sở, hợp tác xã sản xuất, kinh doanh gốm ở làng Bàu Trúc còn đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong khâu tiêu thụ; tăng cường quảng bá, giới thiệu sản phẩm trên các trang mạng xã hội; tiếp nhận đơn đặt hàng online và gửi sản phẩm đi khắp các tỉnh, thành phố, kể cả ra nước ngoài khi khách hàng có nhu cầu.
Không chỉ đổi mới sản xuất, làng gốm Bàu Trúc còn đẩy mạnh quảng bá sản phẩm thông qua hoạt động phát triển du lịch cộng đồng. Làng hiện có 1 hợp tác xã, 11 cơ sở sản xuất, kinh doanh gốm kết hợp với phát triển du lịch. Thời gian qua, chính quyền địa phương đã phối hợp các cơ sở tổ chức các khóa tập huấn, hướng dẫn, đào tạo đón tiếp khách du lịch, tiếp thị sản phẩm.
Đến làng gốm Bàu Trúc, du khách được xem các nghệ nhân biểu diễn, tạo hình gốm với bàn tay điêu luyện, những thao tác kỹ thuật thật đẹp mắt. Đặc biệt, du khách có thể tự tay làm cho mình những sản phẩm gốm đơn giản, tự vẽ hoa văn và thử nung trên lửa... để trải nghiệm cảm giác như một nghệ nhân làm gốm thực thụ.
Trình diễn nghệ thuật làm gốm Bàu Trúc tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam |
Đến nay, đồng bào Chăm ở làng Bàu Trúc vẫn giữ gìn nguyên vẹn nghề truyền thống với những kỹ năng, bí quyết nghề được trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Làng Bàu Trúc được các nhà nghiên cứu, du khách trong và ngoài nước xem như một bảo tàng gốm Chăm. Chính vì vậy, nhiệm vụ bảo tồn, phát triển làng nghề truyền thống của đồng bào Chăm nói chung và làng gốm Bàu Trúc nói riêng luôn được địa phương quan tâm. Thời gian tới, huyện Ninh Phước sẽ tập trung triển khai Đề án bảo tồn và phát triển làng gốm Chăm Bàu Trúc giai đoạn từ nay đến năm 2030, tiếp tục huy động nguồn lực để đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đào tạo nghề cho thế hệ trẻ, chú trọng phát triển du lịch để nâng cao đời sống cho đồng bào.
Làng gốm Bàu Trúc có tuổi đời hàng trăm năm, được xem là làng gốm cổ xưa nhất ở Đông Nam Á đến nay còn bảo lưu khá tốt kỹ thuật làm gốm hoàn toàn thủ công. Người Chăm làm gốm với kỹ thuật và quy trình thủ công truyền thống được các gia đình duy trì qua nhiều đời theo chế độ mẫu hệ “mẹ truyền - con nối.” Nơi đây được xem như một bảo tàng gốm truyền thống của người Chăm sinh sống tại Ninh Thuận và các tỉnh duyên hải Nam Trung bộ. |