Hiệp định EVFTA, thúc đẩy doanh nghiệp gia tăng mặt hàng chế biến sâu

Đẩy mạnh đầu tư thiết bị

Nhằm tận dụng những ưu đãi từ Hiệp định thương mại tự do Liên minh châu Âu-Việt Nam (EVFTA), đã có nhiều doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư thiết bị để tăng sản xuất, tăng giá trị sản phẩm xuất khẩu sang EU.

Đối với các ngành hàng xuất khẩu, hiện EU là thị trường quan trọng nhất đối với cà phê Việt Nam, chiếm khoảng 40% lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam. Cho nên để thị trường cà phê tăng trưởng được, một trong những yếu tố phải dựa vào là lượng tiêu thụ của EU đối với cà phê Việt Nam.

Số liệu thống kê cho thấy, năm 2022, lượng xuất khẩu cà phê rang xay, cà phê hòa tan và các loại cà phê chế biến khác chiếm đến 15% tổng kim ngạch xuất khẩu cà phê, chiếm 600 triệu USD trong tổng kim ngạch xuất khẩu cà phê của năm ngoái là 3,9 tỉ USD. Đáng chú ý, nhiều doanh nghiệp Việt Nam, ví dụ như Phúc Sinh, Intimex, Trung Nguyên cũng tăng cường đầu tư vào khâu chế biến cà phê rang xay, cà phê hòa tan và cà phê 3 trong 1 để xuất khẩu không phải đi mỗi EU mà đi Trung Quốc và đi tất cả các thị trường mà Việt Nam ký các Hiệp định thương mại tự do (FTA).

Ông Lương Văn Tự - Nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương, nguyên Trưởng đoàn đàm phán kinh tế thương mại Chính phủ gia nhập WTO và AEC, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam cho biết, phía EU đã hợp tác với Việt Nam từ rất lâu. Tất cả những tập đoàn lớn của EU liên quan đến cà phê đều có mặt ở Việt Nam. Trước đây, họ hợp tác với Việt Nam trong vấn đề trồng, chế biến theo cách chủ yếu là mua cà phê nhân chưa qua chế biến. Lúc đó thuế suất bằng 0 và họ bảo hộ phần chế biến.

Ông Lương Văn Tự chỉ rõ, khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, thuế đối với cà phê rang xay, cà phê hòa tan và các sản phẩm khác của cà phê xuống đến 0% sẽ tạo điều kiện cho chế biến và nâng cao giá trị của cà phê Việt Nam để bán vào EU và nâng cao được kim ngạch xuất khẩu.

Đơn cử, ông Phan Minh Thông - Chủ tịch HĐQT Phúc Sinh Group cho biết: Phúc Sinh đã đầu tư khá nhiều về chế biến sâu. Bên cạnh cà phê, hiện tại Phúc Sinh đang đầu tư một dây chuyền chế biến sâu trong vấn đề gia vị hạt tiêu để có thể làm các sản phẩm trước đây bị đánh thuế bây giờ bằng 0 khi nhập vào châu Âu, đó là các sản phẩm nghiền, các sản phẩm rang xay cũng như hòa tan để xuất khẩu vào châu Âu. "Tỉ lệ hàng thành phẩm, hàng chế biến sâu của Phúc Sinh sang thị trường châu Âu đã tăng từ 8% lên 22% trong vòng ba năm vừa qua" - ông Thông cho hay.

Cà phê rộng cửa xuất khẩu sang thị trường EU - Ảnh: TTXVN

Có thể nói, khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào Việt Nam để tận dụng thuế từ Việt Nam sang châu Âu. Đây là động lực để tăng xuất khẩu mặt hàng cà phê chế biến sang châu Âu, giúp gia tăng giá trị xuất khẩu mặt hàng này.

Doanh nghiệp tận dụng tối đa cam kết từ FTA

Để doanh nghiệp Việt Nam có thể kết nối được với EU và tận dụng tối đa các cơ hội mang lại, ông Ngô Chung Khanh – Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho rằng, doanh nghiệp cần chú ý việc tương thích dần về các tiêu chuẩn kỹ thuật, bởi muốn tham gia chuỗi cung ứng của EU thì trình độ quản trị, trình độ kỹ thuật phải tăng lên.

Theo ông Khanh, đầu tư cho việc truy suất nguồn gốc, xuất xứ, sở hữu trí tuệ, lao động và môi trường, phát triển bền vững… cũng là yếu tố quan trọng. Nếu làm được thì cơ hội để các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng EU trong thời gian tới sẽ rất mạnh.

Trong bối cảnh hiện nay, việc EU đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa chuỗi cung ứng là một điều tất yếu. Xu hướng chung là các doanh nghiệp sẽ dịch chuyển sang các thị trường có môi trường chính trị ổn định, môi trường kinh doanh, đầu tư thuận lợi cho họ tiếp cận các thị trường trên thế giới - ông Khanh phân tích.

Đồng thời, trong thời gian tới, khi Hiệp định EVFTA đi vào quá trình thực thi một cách sâu sắc hơn, lộ trình giảm thuế tiệm cận dần mức độ 0–5% thì cơ hội sẽ nhiều hơn cho cả doanh nghiệp Việt Nam và EU. Đây chính là cơ hội để tăng hơn nữa cơ hội thu hút đầu tư.

Thêm vào đó, việc tận dụng nguồn nguyên liệu và công nghệ châu Âu để sản xuất hàng hóa có chất lượng tốt hơn, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu là một trong những kỳ vọng lớn của doanh nghiệp Việt khi EVFTA bước sang giai đoạn thực thi mới. Để làm được điều đó, theo ông Khanh, cần có thêm sự đồng hành từ phía cơ quan quản lý nhà nước, hiệp hội ngành hàng, đặc biệt thông qua cơ chế, chính sách và hoạt động hỗ trợ phù hợp.

Thông tin thêm về việc tận dụng tốt ưu đãi từ EVFTA, ông Ngô Chung Khanh cho rằng, trước hết, doanh nghiệp Việt Nam phải xác định hợp tác với EU là làm chuẩn, bài bản. Hai là, doanh nghiệp cần phải tương thích dần về các tiêu chuẩn kỹ thuật, bởi những thương hiệu Made in EU là một bảo chứng về chất lượng.

Ba là, cần phải chú ý nâng cao trình độ quản trị và đặc biệt phải rất quan tâm đến phần truy xuất nguồn gốc, truy xuất xuất xứ bởi vì sắp tới những quy định của EU như đạo luật chuỗi cung ứng sẽ là đạo luật bắt buộc đánh vào nhà nhập khẩu EU, trong đó các doanh nghiệp từ Việt Nam.

Bốn là, doanh nghiệp cũng cần quan tâm đến vấn đề sở hữu trí tuệ để đảm bảo không có gì rò rỉ hay bị đánh cắp công nghệ.

Cuối cùng, doanh nghiệp cần phải quan tâm đến lao động và môi trường, phát triển bền vững. "Đây là điều cực kỳ quan trọng. Bởi vì Hiệp định EVFTA có một chương riêng về phát triển bền vững và không chỉ các doanh nghiệp EU hay là các cơ quan quản lý mà người tiêu dùng EU cũng rất quan tâm đến vấn đề lao động, phát triển bền vững" - Ông Khanh nhấn mạnh.

Để hỗ trợ các doanh nghiệp, trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ chủ trì một hội nghị lãnh đạo các Sở Công Thương trên toàn quốc để rà soát lại, đánh giá lại việc thực thi các hiệp định thương mại và đặc biệt chia sẻ các kinh nghiệm thành công trong việc kết nối giữa doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp nước ngoài nói chung và doanh nghiệp EU nói chia riêng sẽ được chia sẻ và từ đó các tỉnh học lẫn nhau để lan tỏa.

Cùng với đó, Bộ Công Thương cũng tập trung các hoạt động xúc tiến thương mại để giúp doanh nghiệp hiểu khách hàng, thị trường, từ đó, có hướng đi bài bản để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng.