Công nghệ số mới nổi: Cơ hội và rủi ro tiềm ẩn với doanh nghiệp

Bệ phóng tăng trưởng từ công nghệ mới nổi

Phát biểu tại Hội thảo “Kinh doanh trong thế giới số “Xu hướng thế giới, chính sách của Việt Nam và hàm ý cho doanh nghiệp” do Cục Phát triển Doanh nghiệp tư nhân và Kinh tế tập thể (Bộ Tài chính) phối hợp với Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) tổ chức, ông Nguyễn Xuân Hoàng, Phó Chủ tịch HĐQT MISA nhấn mạnh: “Công nghệ là động lực phát triển, nhưng cũng là thách thức lớn nếu doanh nghiệp không kịp thích ứng và quản trị rủi ro”.

Theo ông, các công nghệ số mới nổi như trí tuệ nhân tạo (AI), Blockchain, Internet vạn vật (IoT) và điện toán đám mây (Cloud Computing) không hoạt động độc lập mà tạo thành một hệ sinh thái tương tác, mở ra những khả năng vô hạn cho doanh nghiệp trong kỷ nguyên số.

Trong đó, AI được xem là bệ phóng tăng trưởng của nền kinh tế số. Quy mô thị trường AI toàn cầu dự kiến đạt 313,86 tỷ USD vào năm 2025, với tốc độ tăng trưởng kép 42% tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Trí tuệ nhân tạo (AI) giúp tối ưu hóa hoạt động, cải thiện trải nghiệm khách hàng, đổi mới sáng tạo và ra quyết định thông minh. Tại Việt Nam, các ứng dụng AI như chatbot chăm sóc sức khoẻ, chăm sóc khách hàng thậm chí có thể chốt đơn hay phân tích hành vi tiêu dùng đã được nhiều doanh nghiệp áp dụng.  

Song hành cùng AI là nền tảng tạo dựng niềm tin số nhờ tính minh bạch và bảo mật cao Blockchain. Từ lĩnh vực tiền số, blockchain đã mở rộng ứng dụng sang logistics, y tế, giáo dục, ngân hàng và chuỗi cung ứng. Mọi giao dịch được ghi nhận công khai, không thể thay đổi, giúp truy xuất nguồn gốc hàng hóa và phòng chống gian lận hiệu quả. “Ai cũng nắm vững trong tay 1 “sổ cái” giao dịch nên rất khó để giả mạo thông tin”, ông Hoàng nói.

Trong khi đó, IoT đang phủ sóng khắp nơi, tạo ra một mạng lưới thông minh hỗ trợ các hoạt động từ chính phủ, doanh nghiệp đến người tiêu dùng. Tính đến năm 2025, 19,8 tỷ thiết bị được kết nối để trao đổi, chia sẻ dữ liệu theo thời gian thực thông qua cảm biến, công nghệ không dây. Còn CloudComputing đóng vai trò nền tảng, giúp lưu trữ, tổ chức dữ liệu trên hệ thống của nhà cung cấp.

Theo ông Hoàng, khi biết tận dụng và ứng dụng các công nghệ mới nổi một cách hiệu quả, doanh nghiệp không chỉ nâng cao năng suất, mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế. “Tuân thủ luật pháp và kinh doanh có trách nhiệm sẽ là chìa khóa để Việt Nam khai thác tối đa tiềm năng của các công nghệ mới”, ông nhấn mạnh.

Rủi ro tiềm ẩn và yêu cầu quản trị có trách nhiệm

Bên cạnh cơ hội phát triển, ông Nguyễn Xuân Hoàng cũng cảnh báo hàng loạt rủi ro tiềm ẩn mà doanh nghiệp cần nhận diện và quản lý sớm, đặc biệt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và blockchain.

Ông Hoàng cho biết, với AI vấn đề đạo đức và pháp lý là mối quan tâm hàng đầu. Hệ thống có thể vô tình học từ dữ liệu sai lệch, dẫn đến hậu quả khó lường. “Nếu không kiểm soát từ khâu thuật toán, AI có thể tái tạo bất công xã hội hoặc bị lợi dụng vào mục đích phi đạo đức, như tạo kịch bản lừa đảo”, ông Hoàng cảnh báo.

Rủi ro khác được ông đề cập đến từ vấn đề an ninh dữ liệu. Các mô hình AI có thể làm rò rỉ thông tin nhạy cảm của khách hàng hoặc dữ liệu độc quyền. Thêm vào đó là hiện tượng “ảo giác AI”, khi hệ thống tạo ra thông tin nghe có vẻ hợp lý nhưng thực tế sai lệch, tiềm ẩn nguy cơ trong các ngành yêu cầu độ chính xác cao như tài chính hay y tế. Không kém phần đáng ngại là tác động môi trường, khi các trung tâm dữ liệu phục vụ AI tiêu tốn lượng điện năng khổng lồ, gây nhiều gánh nặng cho môi trường.

Với Blockchain, nguy cơ mất an toàn mạng và gian lận tài chính vẫn chiếm tỷ trọng lớn. Theo ông Hoàng, hơn 50% các cuộc tấn công mạng toàn cầu năm qua nhắm vào nền tảng blockchain, khả năng tấn công 51% có thể chỉnh sửa giao dịch. Việc lộ khóa ví cá nhân hay thiếu hiểu biết của người dùng có thể dẫn đến thiệt hại lớn, nhất là khi khuôn khổ pháp lý còn đang hoàn thiện.

Còn với IoT, mỗi thiết bị thông minh từ điện thoại, camera đến cảm biến đều là nguồn dữ liệu khổng lồ kéo theo nhiều rủi ro bị mất cắp bởi tin tặc. Nếu việc thu thập, chia sẻ hoặc tiết lộ thông tin diễn ra trái phép sẽ gây ra nhiều phiền phức và hậu quả khó biết trước.

Để kinh doanh có trách nhiệm trong kỷ nguyên số, ông Hoàng đề xuất một số giải pháp cho doanh nghiệp như xây dựng và vận hành hệ thống quản trị rủi ro toàn diện; bảo đảm an ninh, an toàn và quyền riêng tư ngay từ khâu thiết kế; tăng cường minh bạch và khả năng giải trình trong quá trình vận hành; thực hiện quản trị dữ liệu có trách nhiệm, thu thập và xử lý thông tin một cách minh bạch, an toàn; xây dựng nguyên tắc đạo đức AI, thường xuyên đánh giá và giảm thiểu thiên lệch trong mô hình; đồng thời tuân thủ đầy đủ các chuẩn mực pháp lý trong nước và quốc tế nhằm bảo đảm hoạt động công nghệ diễn ra minh bạch, bền vững và có trách nhiệm với xã hội.

Đồng thời ông Hoàng kiến nghị, Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý theo hướng toàn diện, linh hoạt và đồng bộ, vừa hạn chế rủi ro, bảo đảm an toàn dữ liệu, vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ trong mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội; qua đó tạo môi trường phát triển lành mạnh, bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam trong kỷ nguyên số. 

Để đảm bảo an ninh số, bảo vệ doanh nghiệp và người tiêu dùng, Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách pháp luật liên quan như Luật An ninh mạng 2018, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023, Luật Quảng cáo sửa đổi 2025, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025. Hiện Việt Nam đang quyết liệt triển khai Nghị quyết Nghị quyết số 57-NQ/TƯ ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.