Nhiều ý kiến trái chiều quanh Thông tư 06 về cho vay của Ngân hàng Nhà nước

Mặc dù có nhiều ý kiến, song đại diện Ngân hàng Nhà nước (NHNN) khẳng định Thông tư 06 tháo gỡ rất nhiều nội dung nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng tiếp cận vốn tín dụng, góp phần cung ứng vốn cho sản xuất.

Chỉ còn chưa đầy 1 tháng nữa Thông tư số 06/2023/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng sẽ chính thức có hiệu lực (1/9/2023).

Mặc dù Ngân hàng Nhà nước khẳng định Thông tư này không “siết” điều kiện cho vay đối với khách hàng mà đã tháo gỡ rất nhiều nội dung nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng tiếp cận vốn tín dụng, tuy nhiên văn bản này vẫn đang nhận nhiều ý kiến trái chiều.

Đẩy khách hàng vào thế khó?

Thông tư 06 đối với khách hàng có 4 quy định mới: Các tổ chức tín dụng không được cho vay để gửi tiền nhằm kiểm soát rủi ro khoản vay và cho vay đúng mục đích; không được cho vay để thanh toán mua cổ phần; không được cho vay theo hợp đồng không đủ điều kiện; không được cho vay bù đắp tài chính.

Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội bất động sản Thành phố Hồ Chí Minh (HoREA) nhận định việc Thông tư 06 bổ sung các trường hợp không được tiếp cận vốn tín dụng không chỉ tác động đến hoạt động kinh doanh bất động sản thuộc “ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện” mà còn tác động tiêu cực đến đầu tư phát triển nói chung. Bởi lẽ theo văn bản này, một số dự án đầu tư khác cũng sẽ rơi vào trường hợp bị cấm cho vay, như các dự án đầu tư theo phương thức PPP (đầu tư theo hình thức đối tác công tư) thực hiện các công trình hạ tầng, cầu đường, cảng, sân bay, nhà máy phát điện, bệnh viện, trường học, nông, lâm, ngư nghiệp…

Còn ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Đầu tư bất động sản Toàn cầu (GP Invest) cũng cho rằng trong bối cảnh ngành bất động sản rất khó khăn, Chính phủ đang muốn phát triển ổn định thị trường mà áp dụng quy định này thì chính là "siết" lại các doanh nghiệp.

Ông Hiệp đặt câu hỏi: Doanh nghiệp bất động sản phải thi công hạ tầng trước, đủ điều kiện hạ tầng kỹ thuật mới được mở bán. Khi dự án đã đủ điều kiện mở bán thì còn vay tín dụng để làm gì nữa, ai cần vay nữa? Trong khi đó, khi xét duyệt cho doanh nghiệp vay vốn, ngân hàng cũng đã kiểm tra rất kỹ các phương án kinh doanh, không phải dễ dàng cho vay. Ngân hàng cũng yêu cầu doanh nghiệp bất động sản thế chấp bằng dự án, thế chấp bằng tài sản bổ sung.

“Nếu tín dụng bị siết như thế này thì bất động sản rất khó để phát triển. Tôi cho rằng cần phải xem xét lại quy định này,” ông Hiệp kiến nghị.

Tiến sỹ Cấn Văn Lực - thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ Quốc gia đồng tình khi cho rằng Ngân hàng Nhà nước nên xem xét lại theo hướng dự án có thể chưa đủ điều kiện hiện nay nhưng có thể sẽ đủ điều kiện trong tương lai (dạng "tài sản hình thành trong tương lai") theo đánh giá của tổ chức tín dụng thì nên cho phép vay tín dụng.

Các chuyên gia cũng cho rằng đối với những doanh nghiệp đang có khoản nợ lớn sẽ không tiếp cận được nguồn vốn tại các tổ chức tài chính để “đảo nợ,” vì vậy nguy cơ phá sản là rất lớn. Từ đó dẫn đến các doanh nghiệp đánh mất cơ hội phát triển, tạo nên khó khăn về kinh tế trong toàn xã hội.

Một quy định mới khác là “tổ chức tín dụng không được cho vay để gửi tiền hoặc thế chấp sổ tiết kiệm ngoại tệ vay VNĐ để gửi tiết kiệm” cũng được các chuyên gia cho là “máy móc.”

Các chuyên gia phân tích trường hợp khách hàng có sổ tiết kiệm là ngoại tệ đem thế chấp vay VNĐ thì cũng không thể bị hạn chế vì sổ tiết kiệm ngoại tệ chính là thẻ tiết kiệm hoặc sổ tiết kiệm, là chứng chỉ xác nhận quyền sở hữu tiền gửi tiết kiệm của người gửi tiền tại tổ chức tín dụng được pháp luật công nhận giá trị tài sản của người dân. Theo đó họ có quyền thế chấp vay tiền VNĐ để sử dụng thay vì họ phải chuyển đổi trực tiếp bằng cách bán ngoại tệ lấy VNĐ.

Theo đó, lý lẽ cho rằng để chứng minh tài chính của khách hàng phải hình thành từ chính nguồn tiền của khách hàng, không phải là tiền đi vay từ ngân hàng là máy móc và không phù hợp thực tế. Do vậy việc khách hàng dùng tài sản thế chấp vay tiền ngân hàng để lấy tiền gửi tiết kiệm chứng minh tài chính của khách hàng hay sổ tiết kiệm ngoại tệ chính là từ khả năng tài sản thuộc sở hữu của họ.

Bên cạnh đó, một số chuyên gia có ý kiến, với những quy định trên của Ngân hàng Nhà nước phần nào giúp giảm rủi ro tín dụng cho hệ thống ngân hàng tuy nhiên có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng tín dụng.

Không siết điều kiện vay vốn

Mặc dù có nhiều ý kiến, song, đại diện Ngân hàng Nhà nước khẳng định Thông tư 06 tháo gỡ rất nhiều nội dung nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng, góp phần cung ứng thêm vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, phục hồi phát triển kinh tế.

Đáng chú ý theo Ngân hàng Nhà nước, Thông tư 06 đã bổ sung thêm 1 mục riêng quy định cụ thể về hoạt động cho vay bằng phương tiện điện tử.

Theo đó, Thông tư 06 sẽ thúc đẩy các tổ chức tín dụng ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số hơn nữa vào hoạt động cho vay, từ đó rút ngắn quy trình, thủ tục, khách hàng vay không phải đến ngân hàng, rất dễ dàng và thuận lợi để tiếp cận các khoản vốn vay với thời gian nhanh hơn, thuận tiện hơn. Đây là những quy định sẽ tạo ra những tín hiệu tích cực cho việc phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng và hoạt động sản xuất kinh doanh tại Việt Nam.

Điển hình là Ngân hàng Nhà nước cho phép tổ chức tín dụng triển khai eKYC khách hàng vay vốn dựa trên việc khai thác dữ liệu định danh cá nhân. Việc này gia tăng nguồn thông tin chính thống rất có giá trị, bảo đảm hoạt động eKYC lành mạnh, minh bạch, an toàn, phòng ngừa kịp thời rủi ro gian lận, rửa tiền, tội phạm, tiết kiệm chi phí và nguồn lực xã hội...

Đối với nhu cầu vay vốn phục vụ nhu cầu đời sống tiêu dùng thiết yếu, đại diện Ngân hàng Nhà nước cũng cho biết mục đích tiêu dùng sinh hoạt của cá nhân, hộ gia đình, khách hàng không cần phải có phương án, dự án. Theo đó, phương án sử dụng vốn của khách hàng chỉ cần có thông tin về tổng nguồn vốn cần sử dụng, mục đích sử dụng vốn, thời gian sử dụng vốn và nguồn trả nợ của khách hàng, mà không cần phải xây dựng phương án, dự án cụ thể phục vụ nhu cầu đời sống...

Đại diện Ngân hàng Nhà nước cũng cho biết đối với những nhu cầu vay vốn phục vụ đời sống để mua nhà ở, xây dựng, cải tạo nhà ở; nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất để xây nhà ở thường có giá trị lớn, khách hàng mới phải bổ sung phương án, dự án trong hồ sơ đề nghị vay vốn đối với nhu cầu vốn này để tổ chức tín dụng có đầy đủ thông tin về mục đích vay vốn của khách hàng và để đảm bảo giám sát việc khách hàng sử dụng vốn vay đúng mục đích.

Đặc biệt, với một số lo lắng Thông tư 06 sẽ siết chặt thêm điều kiện vay, Ngân hàng Nhà nước đã lên tiếng phủ nhận và khẳng định: Thông tư 06 không siết điều kiện cho vay đối với khách hàng, mà chỉ áp dụng theo Luật Các tổ chức tín dụng hiện hành.

Cụ thể, theo quy định tại Luật Các tổ chức tín dụng hiện hành, khách hàng vay vốn phải đáp ứng 3 điều kiện gồm mục đích vay vốn hợp pháp, có phương án sử dụng vốn khả thi và ó khả năng tài chính để trả nợ.

“Đây là các điều kiện vay vốn tối thiểu mà khách hàng phải đáp ứng theo quy định tại Luật Các tổ chức tín dụng,” đại diện Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh./.