Gia Lai: Hướng đi mới cho thổ cẩm truyền thống Bahnar
Cuối năm 2021, Dự án “Bảo tồn và phát triển dệt thổ cẩm Bahnar ở xã Kông Lơng Khơng” tỉnh Gia Lai đã được Hội đồng Anh chấp thuận tài trợ, nằm trong hợp phần “Di sản văn hóa sống”. Dự án thực hiện 3 hoạt động chính gồm: Tư liệu hóa quy trình dệt thổ cẩm truyền thống để xây dựng giáo trình; tổ chức truyền dạy dệt thổ cẩm và phát triển sản phẩm mới dựa trên hoa văn thổ cẩm truyền thống. Hướng đi của dự án là làm ra những sản phẩm mẫu từ hoa văn dệt của người Bahnar; thiết kế lại trang phục truyền thống của người Bahnar tinh gọn hơn, nhưng vẫn giữ được những nét truyền thống cốt lõi của trang phục.
Ứng dụng các loại sợi công nghiệp vào dệt thổ cẩm để tạo ra những trang phục mới, phù hợp với xu thế hiện đại |
Từ đầu năm đến nay, nhà Rông truyền thống của làng Kgiang đã trở thành nơi phụ nữ trong làng tới học những bài học “vỡ lòng” của nghề dệt truyền thống. Lớp học được tổ chức bài bản, dưới sự chỉ dạy, dẫn dắt của các nghệ nhân có tiếng trong làng. Tham gia lớp học, phụ nữ trong làng được hướng dẫn tận tình từ kỹ thuật trồng bông, kéo sợi, nhuộm màu sợi chỉ, căng khung cho đến thực hành dệt thổ cẩm. Bên cạnh đó, các chị còn được học cách phát triển những dải hoa văn truyền thống kết hợp với nguyên liệu công nghiệp để thiết kế những sản phẩm mới có tính ứng dụng cao hơn. Nhờ vậy, chất lượng sản phẩm thổ cẩm được nâng cao, đáp ứng yếu tố thẩm mỹ và phù hợp với xu hướng kinh tế thị trường. Các nghệ nhân còn hướng dẫn học viên kỹ thuật ứng dụng các loại sợi công nghiệp vào dệt thổ cẩm để tạo ra những trang phục mới, phù hợp với xu thế hiện đại nhưng vẫn giữ được giá trị của thổ cẩm.
Hoa văn thổ cẩm Bahnar mang bản sắc riêng |
Tiến sĩ Nguyễn Thị Kim Vân, cố vấn các dự án tại Gia Lai của Hội đồng Anh, nguyên Giám đốc Bảo tàng tỉnh Gia Lai khẳng định, việc triển khai thành công dự án “Bảo tồn và phát triển dệt thổ cẩm Bahnar ở xã Kông Lơng Khơng” hướng đến hai mục tiêu. Đó là nghề dệt truyền thống của người Bahnar ở xã Kông Lơng Khơng được bảo tồn và đưa sản phẩm thổ cẩm trở thành trang phục đồng bào có thể mặc hàng ngày. Việc kết hợp các dải hoa văn truyền thống với những chất liệu vải thông thường có ngoài thị trường giúp hạ giá thành sản phẩm nên có thể mặc những bộ đồ thổ cẩm thường xuyên hơn. Bên cạnh đó, thiết kế mới với điểm nhấn là những dải họa tiết, hoa văn thổ cẩm Bahnar chính là sản phẩm của bàn tay, khối óc và tấm lòng của toàn bộ nhóm thực hiện dự án. Điều này đã có hiệu quả lớn trong việc kích thích những nghệ nhân dệt sáng tạo hơn trong công việc.
Từ thành công ban đầu, thời gian tới, dự án sẽ thành lập câu lạc bộ hoặc hợp tác xã dệt thổ cẩm để tạo ra nhiều mẫu trang phục mới kết hợp hài hòa giữa giá trị văn hóa thổ cẩm Bahnar với lối sống hiện đại hôm nay. Đặc biệt, dự án sẽ tập trung phát triển thêm các mẫu sản phẩm phục vụ du lịch như: Mũ, dải cột tóc, túi xách, vòng cổ, vòng đeo tay… mang lại thu nhập cho đồng bào.