Xuất khẩu nông sản sang thị trường EU: Doanh nghiệp tránh những lỗi cơ bản

Đó là chia sẻ của bà Nguyễn Minh Liên- Tổng Giám đốc Công ty Vinamex- doanh nghiệp thu mua hàng hoá Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Bỉ và EU, tại Phiên tư vấn xuất khẩu sang Bỉ và EU do Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) tổ chức ngày 22/11.

Theo bà Nguyễn Minh Liên, doanh nghiệp (DN) Việt Nam không chú trọng đúng mức với vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm khi đưa hàng hoá sang thị trường Bỉ và EU. Do thị trường EU thực hiện hậu kiểm, hàng hoá được vào hệ thống phân phối, cơ quan chức năng mới đi lấy mẫu và kiểm tra an toàn vệ sinh thực phẩm. Trường hợp không đạt tiêu chuẩn, hàng hoá bị thu hồi, tiêu huỷ hoặc gửi trả lại nhà sản xuất. Trong hợp đồng, nhà nhập khẩu EU thường yêu cầu DN Việt Nam chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm cho đến khi tới tay người tiêu dùng. Và thực tế, không ít DN sản xuất trong nước đã phải chịu phạt, mất thêm chi phí do sản phẩm không đảm bảo chất lượng.

DN cũng thường gặp những lỗi rất cơ bản, bao bì không hiển thị đủ thông tin bằng ngôn ngữ theo quy định, buộc phải quay về hoặc bán rẻ sang các thị trường khác. “Lưu ý, khi xuất khẩu hàng qua EU, DN trong nước phải làm việc kỹ với nhà nhập khẩu về nhãn hàng, chất lượng sản phẩm, bao bì đóng gói, kiểm tra hợp đồng… tránh thất thoát và thiệt hại cho các bên”, bà Nguyễn Minh Liên nhấn mạnh.

EU là thị trường xuất khẩu nông, thuỷ sản trọng điểm của Việt Nam, trong đó phần lớn hàng hoá của Việt Nam vào EU qua Bỉ. Bà Nguyễn Thị Thu Thuỷ- Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến xuất khẩu, Cục Xúc tiến thương mại- cho hay: Nhờ có hệ thống cảng biển thuận lợi Bỉ được coi là cửa ngõ, trung tâm trung chuyển hàng hoá của khu vực EU. Thời gian qua, quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Bỉ đã cải thiện đáng kể, điều này có được nhờ kinh tế Việt Nam đang tăng trưởng nhanh chóng và mở rộng toàn cầu hoá. Bỉ hiện cũng là đối tác thương mại lớn thứ 7 của Việt Nam trong EU, trao đổi thương mại hai chiều đạt gần 3 tỷ euro/năm theo số liệu từ phía EU. “Với hệ thống giao thông, cầu cảng hiện đại cùng ví trí thuận lợi Bỉ trở thành cánh cửa thuận lợi cho hàng hoá Việt Nam, trong đó có mặt hàng nông, thuỷ sản thâm nhập thị trường EU”, lãnh đạo Trung tâm Xúc tiến xuất khẩu nói.

Doanh nghiệp nông, thuỷ sản cùng bắt tay xuất khẩu sang thị trường EU

Trên thực tế, nông, thuỷ sản Việt Nam đã và đang từng bước được nhận diện trên thị trường EU. Đặc biệt, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam- EU (EVFTA) đã giúp nông, thuỷ sản Việt Nam có nhiều lợi thế trước các đối thủ cạnh tranh trên thị trường khó tính này. Ông Trần Ngọc Quân- Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và EU- phân tích: Nhu cầu tiêu thụ thuỷ sản của EU là 24,5kg/người/năm. Hàng năm, khối thị trường này nhập khẩu khoảng 30 tỷ USD giá trị từ ngoại khối đối với mặt hàng này. EVFTA có hiệu lực sẽ xoá bỏ 86,5% kim ngạch trong vòng 3 năm và 90,3% trong 5 năm và 100% trong vòng 7 năm đối với thuỷ sản Việt Nam. EU cũng cấp hạn ngạch 11.500 tấn cá ngừ và 500 tấn cá viên cho Việt Nam.

Trong nhóm hàng thuỷ sản, tôm của Việt Nam đặc biệt có thế mạnh, EVFTA giúp tôm sú, tôm thẻ đông lạnh từ mức thuế 4,2% theo GSP về 0%. Điều này giúp tôm Việt Nam chiếm lợi thế cạnh tranh tuyệt đối trước mặt hàng cùng loại đến từ Thái Lan, Trung Quốc, Ecuador (chịu thuế 12%), kể cả Ấn Độ và Indonesia (chịu thuế 4,2%).

Với ngành hàng rau quả và các loại nông sản khác như cà phê, điều, gạo… dù thị trường EU có nhu cầu lớn nhưng yêu cầu chất lượng sản phẩm rất cao, trong khi doanh nghiệp Việt Nam còn yếu về khâu bảo quản và chịu sự cạnh tranh quyết liệt từ các quốc gia khác.

Cũng theo ông Trần Ngọc Quân, đối với hàng nông sản thực phẩm, hầu hết các quy định tại các quốc gia trong khu vực EU là tương đồng, cần đặc biệt chú trọng 2 quy định là Luật Thực phẩm chung và quy định luật hạn chế các hoá chất và chất gây ô nhiễm tồn dư. Riêng với quy định dư lượng thốc bảo vệ thực vật trong sản phẩm (MRL), mức giới hạn là 0,01mg/kg. MRL thay đổi theo các hoạt chất khác nhau, sản phẩm tươi và sản phẩm chế biến cũng khác nhau. Một số nước như Đức, Áo, Anh, Hà Lan, Bỉ áp dụng mức MRL chặt chẽ và cao hơn quy định của EU.

Ngoài việc đảm bảo các tiêu chuẩn chất lượng, quy định về bao bì, tiếp thị, EU còn có một số quy định cá biệt mới. Trong đó, các sản phẩm tổng hợp sẽ được xem xét như là sản phẩm động vật cần xem xét và phê duyệt. Tần suất kiểm tra rau gia vị của Việt Nam là 50%, thanh long là 10%. Đặc biệt là chính sách Green Deal trong nông nghiệp, chính sách từ trang trại tới bàn ăn. Trong đó nội dung cơ bản của Green Deal là đảm bảo tính bền vững trong sản xuất với việc bảo tồn và phục hồi hệ sinh thái, cung cấp năng lượng sạch giá cả hợp lý và an toàn…; chính sách từ trang trại tới bàn ăn mục tiêu chính là đến năm 2030 giảm 50% việc sử dụng và nguy cơ sử dụng thuốc trừ sâu hoá học, giảm thất thoát chất dinh dưỡng ít nhất 50%...

“EVFTA là một lợi thế của Việt Nam so với các đối thủ cạnh tranh khi tiếp cận thị trường EU. Cơ hội là rất lớn, DN Việt Nam phải tự ý thức làm ăn bài bản, thiết lập quan hệ bền vững, đồng thời không nên tham gia vào các hành vi gian lận thương mại, chuyển tải hàng hoá để các quốc gia khác trục lợi từ EVFTA”, ông Trần Ngọc Quân khuyến cáo.

Từ thực tế kinh doanh, bà Nguyễn Minh Liên cũng- chia sẻ: Siêu thị lớn tại EU không nhập khẩu trực tiếp hàng hoá từ Việt Nam, do vậy để đưa hàng hoá vào thị trường này, DN trong nước nên hợp tác với nhà nhập khẩu EU cho phép ký gửi hàng hoá tại kho. “Sử dụng phương thức này, DN có thể mất thêm chi phí lưu kho, tiền hàng sẽ thu chậm hơn nhưng sẽ chắc và an toàn hơn khi thâm nhập thị trường”, bà Nguyễn Minh Liên nói.

Ngoài ra, lãnh đạo Vinamex cũng lưu ý, DN cùng ngành hàng trong nước nên liên kết với nhau để đa dạng mặt hàng, đảm bảo đủ sản lượng và tận dụng được container khi xuất khẩu hàng hoá.