Xuất khẩu thủy sản chững lại

Theo Hiệp hội Chế biến và XK thủy sản Việt Nam (VASEP), nửa đầu năm 2021, XK thủy sản của cả nước vẫn đạt tăng trưởng 15% so với cùng kỳ năm ngoái, mang lại giá trị 4,1 tỷ USD nhờ doanh nghiệp (DN) thủy sản nỗ lực và linh hoạt để ổn định sản xuất, duy trì nguồn cung, tận dụng cơ hội của các thị trường.

Triển vọng XK thủy sản Việt Nam năm 2021 đang rất khả quan nhưng đã bị chững lại khi làn sóng Covid lần thứ 4 bùng phát dữ dội ở khu vực trọng điểm sản xuất, chế biến và XK thủy sản là TP. Hồ Chí Minh và vùng đồng bằng sông Cửu Long đúng vào giai đoạn cao điểm, đã gây ảnh hưởng nặng nề đến sản xuất và XK, nhất là vào nửa cuối tháng 7/2021, do các yêu cầu giãn cách xã hội, phòng chống dịch rất chặt chẽ của Chính phủ như là quy định “3 tại chỗ” hoặc các quyết định, biện pháp siết chặt của địa phương làm cho sản xuất bị ngưng trệ.

Xuất khẩu thủy sản tháng 7/2021 chững lại vì Covid-19 bùng phát mạnh

Theo đó, nhiều mặt hàng chủ lực như XK tôm trong tháng 7/2021 sụt giảm 4% so với cùng kỳ, đạt 374 triệu USD; XK cá tra và cá ngừ trong tháng 7 giảm khoảng 5%, đạt tương ứng 117 triệu USD và 60,5 triệu USD;XK mực, bạch tuộc giảm 9%, đạt khoảng 47 triệu USD...

Áp dụng Chỉ thị 16 tại TP. Hồ Chí Minh và 19 tỉnh thành phía Nam theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, hầu hết các tỉnh thành đã yêu cầu các DN chỉ được duy trì hoạt động khi đảm bảo điều kiện “3 tại chỗ” hoặc “1 cung đường – 2 địa điểm” để phòng, chống dịch bệnh lây lan vào các nhà máy, các khu công nghiệp. Các DN thủy sản đã chung tay sát cánh cùng Chính phủ thực hiện nghiêm các quy định nhằm vừa chống dịch vừa duy trì sản xuất.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay chỉ có khoảng 30% các DN thủy sản tại các tỉnh thành phía Nam đảm bảo được điều kiện “3 tại chỗ”. Với những nhà máy thực hiện được, thì số lượng công nhân có thể huy động cũng chỉ 30-50% số lượng lao động, số còn lại phải nghỉ việc hoặc nghỉ không lương. Và công suất sản xuất trung bình đã giảm chỉ còn 40-50% so với trước đây. Dự tính công suất chung của cả vùng giảm chỉ còn 30-40%.

Trong khi đó, nguyên liệu thủy sản huy động cho chế biến-XK cũng chỉ đạt khoảng 40-50% so với nguồn nguyên liệu bên ngoài do việc thực hiện giãn cách chung. Dự tính nguy cơ nguồn nguyên liệu cho sản xuất XK những tháng cuối năm sẽ thiếu hụt 20-30%. Ngoài ra, DN đang bị gánh nặng các loại chi phí phát sinh do Covid như trang bị cho công nhân làm việc 3 tại chỗ, trả thêm lương, chi phí xét nghiệm hàng tuần, trong khi các chi phí đầu vào và logistics tăng mạnh...

Theo VASEP, việc thực hiện “3 tại chỗ” chỉ là biện pháp tình thế tạm thời trong thời gian ngắn hạn và chỉ có thể kéo dài từ 2-3 tuần đối với các DN vừa, các DN lớn hơn cũng duy trì tối đa 4-5 tuần.

Với thực tế khó khăn hiện nay, XK thủy sản nửa cuối năm chắc chắn sẽ tuột dốc, nếu không có giải pháp hỗ trợ cần thiết cho việc phục hồi sản xuất, XK. Trong đó, có việc cần triển khai sớm là ưu tiên tiêm vắc xin cho người lao động trong nhà máy chế biến thủy sản đảm bảo tiêu chí an toàn.

VASEP kiến nghị Bộ Y tế hoàn thiện bộ quy tắc và tổ chức huấn luyện cho các tỉnh và DN thực hiện "Y tế tại chỗ". Đồng thời có hướng dẫn xử lý kịp thời đối với các DN trong thực hiện “3 tại chỗ” như phát hiện F0, chỉ khoanh vùng và cách ly khu vực có nguy cơ, phun khử khuẩn, xét nghiệm.... hướng dẫn các biện pháp an toàn “chặt trong, chặt ngoài” kiểm soát các nguồn lây nhiễm một cách hiệu quả và phù hợp nhằm giảm tổn thất cho DN và sinh kế cho công nhân đồng thời đảm bảo an toàn dịch bệnh cho toàn nhà máy….

Ngoài ra, phía VASEP đề xuất Chính phủ có các chính sách ưu tiên về: giảm lãi suất vay ngân hàng, giảm 30% tiền điện cho đến ít nhất hết năm 2021, đề xuất giảm mức đóng kinh phí công đoàn từ 2% quỹ lương xuống còn 1% quỹ lương cho các DN.

Cũng theo VASEP, việc thực hiện phương châm “3 tại chỗ” chỉ là giải pháp tình thế, không thể kéo dài do sức chịu đựng của các DN là có hạn. Do đó đối với các ngành sản xuất XK rất cần có một kế hoạch chống dịch linh động theo sát thực tế với tình hình khống chế dịch tại các địa phương sau khi được tiêm vắc xin phòng dịch để các DN chủ động lên phương án sản xuất; các DN đang tạm ngưng sản xuất chuẩn bị đáp ứng các điều kiện chống dịch để quay lại sản xuất đáp ứng đơn hàng XK tăng vào dịp cuối năm.