Chuyên gia nói gì về tiết kiệm điện?

Tại tọa đàm “Tiết kiệm điện – Từ chính sách đến cuộc sống” diễn ra chiều ngày 15/5 do Cổng Thông tin Điện tử Chính phủ tổ chức, ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết, trong tháng 4/2024, hệ thống điện đã lập những kỷ lục mới, cao hơn rất nhiều so với công suất và sản lượng trong quá khứ.

Tọa đàm “Tiết kiệm điện – Từ chính sách đến cuộc sống”. Ảnh: VGP

Cụ thể, vào 13h30 ngày 27/4/2024, công suất đỉnh của hệ thống điện quốc gia đã đạt 47.670 MW, tăng trưởng 13,2% so với cùng kỳ năm 2023, cao hơn công suất cực đại năm 2023 là 1.929 MW, con số kỷ lục trong toàn bộ quá trình 70 năm của ngành điện lực Việt Nam.

Về sản lượng, ngày 26/4/2024, sản lượng điện toàn quốc đạt 994 triệu kWh, tăng 14,3% so với 2023 và tăng 7,6% so với ngày cao nhất của 2023. Tính theo giá trị tuyệt đối thì số lượng này tăng 70 triệu kWh trong 1 ngày của ngày 26/4.

Theo dự báo, ông Võ Quang Lâm nhấn mạnh, trong năm 2024, vào những tháng sắp tới, hệ thống điện của chúng ta có thể có những kỷ lục mới về công suất, sản lượng.

Trong khi đó, hiện Việt Nam là quốc gia có tỉ lệ sử dụng năng lượng chưa hiệu quả bằng một số nước khác. So sánh theo hệ số quy đổi, ông Võ Quang Lâm chỉ rõ, để có 1.000 USD chúng ta cần 376 tấn dầu quy đổi, trong khi trung bình trên thế giới chỉ vào khoảng 170 tấn dầu quy đổi, với các nước trong OECD thì con số này khoảng 104 tấn dầu quy đổi, với Singapore là 99 tấn dầu quy đổi, Nhật Bản là 90 tấn dầu quy đổi.

"Để có 1.000 USD, chúng ta đang tiêu thụ năng lượng gấp khoảng 2-3 lần các quốc gia khác. Đây là thách thức rất lớn để chúng ta phải làm tốt hơn công tác sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả”- ông Lâm nhấn mạnh.

Ngày 8/6/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg về tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2023-2025 và các năm tiếp theo với những giải pháp hết sức toàn diện về sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả.

Tiến sĩ Trần Đình Thiên – chuyên gia kinh tế. Ảnh: VGP

Tiến sĩ Trần Đình Thiên – chuyên gia kinh tế đánh giá, Chỉ thị 20/CT-TTg không chỉ phát động phong trào thi đua mà đây là một chương trình hành động quốc gia.

Theo vị chuyên gia này, trong Chỉ thị 20/CT-TTg đã đặt rõ các mục tiêu như: Trong giai đoạn 2023 - 2025 và các năm tiếp theo, cả nước phải phấn đấu hằng năm tiết kiệm tối thiểu 2,0% tổng điện năng tiêu thụ; giảm tổn thất điện năng trên toàn hệ thống điện dưới 6% vào năm 2025… “Đây là cách tiếp cận mục tiêu rất rõ ràng buộc ta phải có cam kết thực sự, cam kết chính trị, tức là phải hành động”- ông Thiên nhân mạnh.

Đánh giá thêm, ông Trần Đình Thiên nêu rõ, hiện chương trình tiết kiệm điện đang được triển khai toàn tuyến, toàn diện, toàn cấp, toàn ngành, từ Trung ương đến các địa phương; mọi nhiệm vụ, giải pháp cũng rất rõ. Địa phương có những cách làm khuyến khích, đưa phong trào thi đua xuống đến doanh nghiệp, người dân...

Tuy nhiên, theo ông Trần Đình Thiên, bài toán đặt ra hiện nay đối với vấn đề tiết kiệm điện đó là làm sao để ý thức tiết kiệm điện trở thành văn hóa, thói quen hàng ngày chứ không dừng ở việc thực hiện, khuyến khích phong trào. "Đó là cần nâng cao ý thức, giáo dục công dân coi điện là tài nguyên quý giá của con người"- ông Thiên nói.

Nhấn mạnh, ông Trần Đình Thiên chỉ rõ, điều đầu tiên để sử dụng điện hiệu quả là sản lượng phải đủ, nếu thiếu điện thì không thể nào hiệu quả được. Không phải vì thiếu mà chúng ta mới cần tiết kiệm, mà điều quan trọng là nguồn cung về điện phải ổn. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực hơn nữa.

Thời gian qua, theo ông Trần Đình Thiên, nhiều giải pháp đã triển khai nhằm tăng sản lượng điện, đây là một trong những cách tiếp cận quan trọng bậc nhất để tăng hiệu quả sử dụng điện. Bên cạnh đó, việc thêm đường truyền tải điện từ Quảng Bình đến Hưng Yên cũng là một trong những giải pháp để tăng hiệu quả sử dụng điện, phân phối điện.

"Trong chương trình tiết kiệm điện quốc gia, những hành động này thể hiện tính tích cực, tầm nhìn cao. Ngoài ra, vấn đề điện năng lượng tái tạo đang được triển khai rất tích cực trong những năm vừa qua" - ông Thiên cho hay.

Trên cơ sở những giải pháp đang triển khai nhằm tiết kiệm điện, sử dụng năng lượng hiệu quả, ông Trần Đình Thiên kiến nghị thêm, chúng ta phải làm sao để ý thức tiết kiệm điện trở thành văn hóa, thói quen trong cộng đồng. Theo đó, cần tuyên truyền nâng cao ý thức, giáo dục công dân coi điện là tài nguyên quý giá của con người.

Ông Hà Đăng Sơn - chuyên gia năng lượng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh. Ảnh: VPG

Đồng quan điểm, ông Hà Đăng Sơn - chuyên gia năng lượng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh cũng cho rằng, câu chuyện đầu tiên trong tiết kiệm điện liên quan đến nhận thức, bởi thói quen của chúng ta được xây dựng qua quá trình lâu dài chứ không phải thông qua những phong trào mang tính chất ngắn hạn.

"Đấy cũng là lý do tại sao Chính phủ, Bộ Công Thương liên tục đưa ra những yêu cầu, chỉ thị, hướng dẫn trong câu chuyện tạo ra thói quen, nhận thức mới của người tiêu dùng từ các hộ gia đình tới các doanh nghiệp. Bởi vì mỗi chúng ta không có thói quen tốt, không biến thành việc hàng ngày thì chúng ta sẽ cảm thấy cực kỳ khó khăn"- ông Sơn nêu.

Từ góc độ chuyên gia năng lượng, ông Sơn cho rằng, đối với các quốc gia phát triển, việc đào tạo, giáo dục tiết kiệm điện, tài nguyên thiên nhiên được thực hiện một cách hiệu quả từ nhỏ, trong hệ thống giáo dục, trên các phương tiện giao thông, các nơi công cộng… để nhắc nhở. Gần đây, chúng ta thấy rất rõ những động thái của quốc tế liên quan đến biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính, các cam kết liên quan đến Net Zero. Ít nhiều điều đó cũng phản ánh đây là câu chuyện của toàn thế giới chứ không phải của riêng Việt Nam.

Theo ông Hà Đăng Sơn, Nghị định 100 của Chính phủ về cấm rượu bia, xử phạt rất nặng. Trong câu chuyện này, người dân tuân thủ và hình thành thói quen, hành động của người dân khác hẳn. "Phải chăng tiết kiệm điện, tiết kiệm tài nguyên cũng phải có những chế tài nặng như thế thay vì hiện nay các quy định đa phần vẫn mang tính chất khuyến khích, giáo dục"- ông Sơn bày tỏ.

Ngoài ra, liên quan câu chuyện các chế tài, ông Sơn nói thêm, chúng ta có luật, nghị định, thông tư, một loạt quy định… nhưng kinh nghiệm của ông khi đi làm việc với các địa phương, có sự khác biệt trong triển khai các quy định này.

Nêu ví dụ, ông Sơn cho hay, có những địa phương quan tâm, thực sự thúc đẩy thì việc tiết kiệm điện đạt hiệu quả rất cao, nhưng có nhiều địa phương, do nhiều vấn đề an sinh xã hội, mong muốn thu hút đầu tư… tạo những điều kiện rất ưu đãi cho nhà đầu tư. Trong trường hợp này có thể những doanh nghiệp đầu tư vào sử dụng năng lượng một cách không hiệu quả, dùng những công nghệ không phải mới nhất, dẫn đến lãng phí năng lượng lớn. "Đây là một thực tế chúng ta phải nhìn nhận. Trong thời gian tới tôi mong được nhìn thấy những tín hiệu, động thái điều chỉnh"- ông Sơn cho hay.