Thách thức bủa vây, làm gì để xuất khẩu gỗ đạt 18 tỷ USD?

Thách thức bủa vây

Ông Lê Minh Thiện – Phó Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Định cho biết, năm 2024, vượt qua nhiều khó khăn do thị trường thế giới biến động khó lường đẩy chi phí logistics tăng cao hay các quy định ngày nghiêm ngặt về gỗ hợp pháp (EUDR hay Lacey), ngành gỗ vẫn giữ vững vị trí 1 trong 6 nhóm mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đóng góp 16,3 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, tăng 21% so với năm 2023. Chỉ riêng ngành gỗ Bình Định với cộng đồng doanh nghiệp “thuần Việt” lần đầu tiên vượt mốc 1 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu, đóng góp 62% tổng kim ngạch xuất khẩu toàn tỉnh.

Tuy nhiên, bước vào năm 2025, bên cạnh những thách năm 2024 còn hiện hữu, doanh nghiệp xuất khẩu gỗ còn phải đối mặt với thách thức liên quan đến các chính sách thuế nhập khẩu ở thị trường Hoa Kỳ.

Để đạt mục tiêu xuất khẩu gỗ năm 2025 hơn 18 tỷ USD, doanh nghiệp ngành gỗ Việt Nam sẽ phải vượt qua nhiều khó khăn

Làm rõ thêm các khó khăn này, theo ông Bùi Quang Hưng – Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), các thị trường xuất khẩu trọng điểm như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản ngày càng thắt chặt các quy định liên quan đến truy xuất nguồn gốc gỗ hợp pháp, giảm phát thải carbon và trách nhiệm xã hội. Theo thống kê, hiện nay khoảng 85% nguyên liệu gỗ phục vụ ngành chế biến trong nước là gỗ nhập khẩu, điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc phát triển nguồn nguyên liệu bền vững trong nước để giảm phụ thuộc vào thị trường bên ngoài. Bên cạnh đó, biến động kinh tế toàn cầu, chi phí vận chuyển gia tăng và sự cạnh tranh khốc liệt từ các quốc gia xuất khẩu gỗ lớn như Trung Quốc, Malaysia, Indonesia cũng đặt ra áp lực lớn đối với doanh nghiệp Việt Nam.

Đặc biệt, Hoa Kỳ có thể gia tăng các biện pháp bảo hộ thương mại dưới chính quyền mới, trong đó có khả năng áp thuế cao hơn đối với hàng nhập khẩu từ nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam. Đồng thời, Hoa Kỳ cũng có thể tăng cường sử dụng các biện pháp phòng vệ thương mại nếu doanh nghiệp không đảm bảo chứng minh nguồn gốc hợp pháp và giá trị gia tăng thực sự tại Việt Nam.

Doanh nghiệp ngành gỗ phải làm gì?

Ông Nguyễn Tuấn Hưng – Đại diện Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, cơ sở giá trị kim ngạch xuất khẩu gỗ và lâm sản năm 2024, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặt chỉ tiêu xuất khẩu lâm sản năm 2025 đạt trên 18 tỷ USD.

Để đạt được mục tiêu xuất khẩu gỗ và lâm sản năm 2025, trong bối cảnh nhiều biến động khó lường nêu trên, việc đa dạng hóa thị trường tiêu thụ sản phẩm thông qua tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối thị trường đóng vai trò vô cùng quan trọng. "Thông qua các hội chợ quốc tế chuyên biệt về ngành gỗ sẽ là kênh xúc tiến thương mại hiệu quả; tạo ra nhiều sự kết nối, giao lưu, hợp tác; giúp đưa hình ảnh gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam đến với các khách hàng trên toàn thế giới, thu hút khách hàng đến với gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam", ông Nguyễn Tuấn Hưng nhận định.

Bên cạnh nâng cao năng lực sản xuất, doanh nghiệp xuất khẩu gỗ cần tăng xúc tiến thương mại, tận dụng hiệu quả các FTA

Về phía địa phương, ông Nguyễn Tuấn Thanh – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định cho hay, ngành gỗ đang là ngành công nghiệp xuất khẩu chủ lực của tỉnh. Toàn tỉnh có hơn 320 doanh nghiệp gỗ, chủ yếu xuất khẩu. Để thích ứng, đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn ngày càng cao của các thị trường xuất khẩu lớn, Bình Định cũng đã tích cực vận động doanh nghiệp áp dụng công nghệ chế biến hiện đại, đạt các tiêu chuẩn quốc tế như ISO, FSC-CoC, VFTN.

Bên cạnh đó, tỉnh Bình Định khuyến khích doanh nghiệp chế biến gỗ phát triển đa dạng thị trường; trực tiếp tham gia trồng rừng gỗ lớn, chủ động về nguồn nguyên liệu, hình thành liên kế và chuỗi cung ứng nguyên liệu để đảm bảo nguồn gốc xuất xứ. Sử dụng nguồn nguyên liệu gỗ nhập khẩu và khai thác từ các khu rừng được quản lý bền vững, có chứng chỉ FSC, bước đầu đáp ứng được các yêu cầu, tiêu chuẩn nghiêm ngặt về môi trường của các nước EU và Hoa Kỳ.

Cùng với sản xuất, tỉnh Bình Định dành nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp xúc tiến thương mại thông qua các chương trình hội chợ, triển lãm trong nước và nước ngoài. Tỉnh cũng chỉ đạo triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ tại Kế hoạch triển khai các giải pháp thích ứng với Quy định không gây mất rừng của Liên minh Châu Âu (EUDR) trên địa bàn tỉnh. “Riêng đối với các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ cần chủ động xây dựng kế hoạch dài hạn để thích ứng với các yêu cầu ngày càng khắt khe về môi trường và phát triển bền vững”, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Nguyễn Tuấn Thanh nói.

Còn đại diện Cục Xúc tiến thương mại thì cho rằng, để vượt qua thách thức, ngành gỗ Việt Nam ngoài nâng cao năng lực chế biến và sản xuất, các doanh nghiệp cần tận dụng hiệu quả lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do.

Theo ông Bùi Quang Hưng, các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như EVFTA, CPTPP, RCEP và CEPA tiếp tục mở ra những ưu đãi thuế quan và tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp gỗ Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào các thị trường quốc tế. “Doanh nghiệp cần chủ động nâng cao năng lực tuân thủ quy định xuất xứ hàng hóa, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và tận dụng hiệu quả các ưu đãi thuế quan để tăng cường xuất khẩu”, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Bùi Quang Hưng khuyến nghị.