Nét đẹp văn hóa dân gian qua những chiếc ‘tò he’

Tò he là đồ chơi dân gian thuần chất thôn quê đã đi vào đời sống tinh thần của biết bao thế hệ người dân đất Việt.
Trải nghiệm văn hóa dân gian qua “Trung thu: Sức sống đồ chơi dân gian”

"Cái nôi" sinh ra nghề nặn tò he

"Tò he mỗi cái một đồng

Em mua một cái cho chồng em chơi.

Chồng em đánh hỏng thì thôi

Em mua cái khác em chơi một mình"

Không biết tò he có từ bao giờ nhưng với những câu đồng dao cổ trên thì tò he là một trong những trò chơi dân gian có từ rất lâu và ngày nay ngay giữa Hà Nội, vẫn có một làng nghề truyền thống lưu giữ nét đẹp này. Đó là làng Xuân La (xã Phượng Dực, huyện Phú Xuyên, Hà Nội), nơi được coi là "cái nôi" sinh ra nghề nặn tò he - một nghề "độc nhất vô nhị".

Nét đẹp văn hóa dân gian qua những chiếc ‘tò he’ - Ảnh 1.

Tò he là loại đồ chơi của trẻ em nặn hình loài vật, làm bằng bột gạo hấp chín và có nhiều màu sắc. Ảnh: VGP/Bích Phương

Theo những người còn lưu giữ nghề tại làng Xuân La, nghề nặn tò he xuất hiện khoảng 400-500 năm trước.

Trước đây, nặn tò he là một nét văn hoá dân gian ở các vùng quê Việt Nam, đặc biệt là Bắc Bộ. Ban đầu, tò he là sản phẩm để cúng lễ nên thường có hình thù các con vật. Cũng vì thế mà tò he trước đây còn có tên gọi khác là "đồ chơi chim cò".

Nguyên liệu làm tò he là gạo nếp, gạo tẻ đem trộn đều, ngâm nước, sau đó đem xay hoặc giã thành bột; gạo nếp thì dễ làm và chất lượng sản phẩm tốt hơn. Bột thành phẩm được nhào kỹ đến khi không dính tay rồi mới nắm thành những nắm nhỏ, đem luộc chín. Nghệ nhân tò he Đặng Văn Hậu ở thôn Xuân La cho biết, quan trọng là kỹ thuật luộc bột và làm bột phải theo thời tiết. Mùa đông thì làm bột dẻo hơn mùa hè.

Qua khâu đoạn này, người nghệ nhân nặn tò he sẽ đem "đấu" màu và nặn hình. Màu sắc dùng để nhuộm bột cũng lấy từ nước màu có nguồn gốc thiên nhiên, từ các loại lá cây, rau củ ăn được. Chẳng hạn như màu đỏ từ quả gấc, màu đen từ cây nhọ nồi, màu xanh từ lá trầu không, lá riềng. Cần phải qua nhiều công đoạn công phu, đặc biệt khâu làm bột, thì mới làm ra được sản phẩm tò he bóng mượt và màu sắc tươi đẹp. Để màu sắc tự nhiên, tươi tắn, giữ lâu vẫn đẹp, đòi hỏi kỹ thuật pha màu phải chuẩn.

Nét đẹp văn hóa dân gian qua những chiếc ‘tò he’ - Ảnh 2.
Tò he đa sắc màu với nhiều hình thù con vật, nhân vật hoạt hình ngộ ngĩnh - Ảnh: VGP/Bích Phương

Là một người thế hệ 8X, chị Đỗ Bích Phượng (huyện Thường Tín) chia sẻ: "Hồi còn nhỏ, khi đi chơi lễ hội hoặc chơi Tết, bố mẹ thường mua cho mình những con tò hè hình rồng, phượng, hổ…, các nhân vật hoạt hình ngộ nghĩnh như công chúa, nàng Bạch Tuyết… Mình rất thích. Ngoài màu sắc rực rỡ thì mùi thơm từ bột làm bởi nguyên liệu tự nhiên thực sự rất an toàn cho trẻ nhỏ. Mình mong muốn nghề tò he này sẽ được gìn giữ mãi cho các thế hệ sau".

Đưa tò he trở thành sản phẩm du lịch

Không chỉ là một thứ đồ chơi dân gian mang đậm hồn dân tộc; tò he từ lâu đã được xem như những tác phẩm nghệ thuật và có sức hấp dẫn đặc biệt với mọi người. Tuy nhiên, hiện nay nghề truyền thống này đang dần mai một, vì vậy, cần có biện pháp tích cực để bảo tồn và lưu giữ, để tò he luôn là nét đẹp văn hóa dân gian của dân tộc.

Nghệ nhân Đặng Văn Tẫn, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Nghệ nhân tò he Xuân La cho hay, nghề nặn tò he ở làng Xuân La không chỉ là một nghề mưu sinh mà đã trở thành nét đẹp văn hóa dân gian, góp phần giáo dục thế hệ trẻ về lịch sử, bản sắc văn hóa và cội nguồn dân tộc Việt Nam.

"Cứ dịp cuối tuần, tôi cùng các nghệ nhân trong làng đem tò he lên phố đi bộ Hồ Gươm, không chỉ bán các sản phẩm nặn sẵn mà còn tạo điều kiện cho trẻ em và du khách được trải nghiệm tự tay nặn tò he theo ý thích. Hoạt động này không chỉ góp phần giữ gìn mà còn quảng bá nét đẹp văn hóa dân gian, đưa tò hè trở thành một sản phẩm du lịch độc đáo", ông Tẫn nói.

Chỉ cần bỏ ra số tiền 20.000-25.000 đồng, du khách khi đến phố đi bộ Hồ Gươm dịp cuối tuần có cơ hội được trải nghiệm hóa thân thành người nghệ nhân, tự tay nặn ra chiếc tò he. Những người nghệ nhân sẽ đưa những khay bột với đủ màu sắc: Trắng, đen, xanh, đỏ, tím, vàng… Trong quá trình làm, các nghệ nhân cũng hướng dẫn cho du khách các bước cơ bản, từ việc cho tay vào sáp ong để tránh bị dính, cho đến cách uốn, nắn bột để tạo hình cho tò he.

Nét đẹp văn hóa dân gian qua những chiếc ‘tò he’ - Ảnh 3.
Trẻ em và du khách được hòa mình vào thế giới sắc màu của tò he - Ảnh: VGP/Bích Phương

Theo ông Tẫn, nhìn bề ngoài nhiều người nghĩ không khó khăn gì để nặn được tò he, nhưng thực tế không đơn giản như vậy. Nặn tò he như một môn nghệ thuật, đòi hỏi người làm phải khéo léo cùng với trí tưởng tượng phong phú. Nếu như ngày trước, các hình mẫu để nặn tò he chủ yếu là các loại cây, quả, con giống, hình người trong tuyện cổ tích… thì bây giờ tò he phong phú hơn rất nhiều.

Trưởng phòng Kinh tế huyện Phú Xuyên Lê Tiến Xuân cho hay, làng nghề nặn tò he ở Phú Xuyên là làng nghề độc đáo với nhiều nghệ nhân có đôi "bàn tay vàng". Họ rất khéo léo, tỉ mỉ để đưa ra được sản phẩm đậm chất dân gian, giúp nâng cao đời sống kinh tế của người dân. Hiện sản phẩm tò he đã được công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao.

"Chúng tôi mong muốn UBND TP. Hà Nội, Sở Công Thương… tiếp tục có những chương trình xúc tiến, quảng bá, mở thêm những điểm giới thiệu và bánsản phẩm OCOP, làng nghề truyền thống để làng nghề tò he huyện Phú Xuyên nói riêng và làng nghề Hà Nội nói chung được nhiều người dân, du khách trong và ngoài nước biết đến", ông Xuân nhấn mạnh.

Hiện nay, những nghệ nhân làng Xuân La vẫn trực tiếp làm và truyền dạy cho con cháu những sản phẩm của làng nghề. Tuy nhiên, niềm mong mỏi lớn nhất của họ là làm sao thời gian tới làng nghề tiếp tục phát triển và những thế hệ sau luôn tự hào, coi trọng và gìn giữ. Đồng thời nhận được sự giúp đỡ của chính quyền địa phương, các cơ quan chức năng trong việc định hướng phát triển cho làng nghề. Đặc biệt là sự giúp đỡ của các nhà khoa học trong việc nghiên cứu, tìm ra chất liệu mới để làm tò he không những đẹp mà còn bền hơn. Có như thế, làng nghề Xuân La mới phát triển hết nội lực của mình và tò he Việt Nam mới có thể bước chân vào "sân chơi" lớn hơn.

baochinhphu.vn

Tin mới cập nhật

Gợi ý những trò đùa ngày Cá tháng Tư hài hước nhất

Gợi ý những trò đùa ngày Cá tháng Tư hài hước nhất

Ngày Cá tháng Tư (1/4) sắp tới gần, bạn đã chuẩn bị trò đùa gì để đem lại sự vui vẻ, tiếng cười sảng khoái cho bạn bè, người thân mình chưa?
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 30/3/2024: Hà Nội không mưa, trời dịu mát

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 30/3/2024: Hà Nội không mưa, trời dịu mát

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia dự báo, ngày mai 30/3/2024, Hà Nội ngày nắng nhẹ, không mưa.
Clevermann phối hợp với Viettalents ra mắt dự án AVITA

Clevermann phối hợp với Viettalents ra mắt dự án AVITA

Công ty Clevermann đã phối hợp với Viettalents ra mắt dự án AVITA, tuyển dụng các chuyên viên chất lượng cao trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe đến từ Việt Nam.
Không hiểu vì sao VFF chọn ông Troussier làm huấn luyện viên trưởng đội tuyển Việt Nam

Không hiểu vì sao VFF chọn ông Troussier làm huấn luyện viên trưởng đội tuyển Việt Nam

Sau những trận thua cay đắng, kết quả bết bát, cuối cùng huấn luyện viên Troussier và VFF đã quyết định "đường ai nấy đi".
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 29/3/2024: Hà Nội sáng mưa rải rác, trưa chiều hửng nắng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 29/3/2024: Hà Nội sáng mưa rải rác, trưa chiều hửng nắng

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia dự báo, ngày mai 29/3/2024, Hà Nội sáng có mưa, trưa chiều hửng nắng.
Huấn luyện viên Philippe Troussier mất việc, rồi sao nữa?

Huấn luyện viên Philippe Troussier mất việc, rồi sao nữa?

Thất bại 0-3 trước Indonesia ngay trên sân Mỹ Đình là "giọt nước tràn ly" khiến huấn luyện viên Philippe Troussier mất việc.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 28/3/2024: Hà Nội sáng sớm mưa dông, trưa hửng nắng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 28/3/2024: Hà Nội sáng sớm mưa dông, trưa hửng nắng

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia dự báo, ngày mai 28/3/2024, Hà Nội khả năng mưa dông ban ngày, trưa chiều nắng, trời mát mẻ vào ban đêm.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 27/3/2024: Hà Nội tăng nhiệt, trưa chiều hửng nắng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 27/3/2024: Hà Nội tăng nhiệt, trưa chiều hửng nắng

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia dự báo, ngày mai 27/3/2024 Hà Nội sáng sớm sương mù nhe, mưa phùn, trưa chiều hửng nắng.
Hà Nội: Một buổi chiều hai vụ cháy, không có thiệt hại về người

Hà Nội: Một buổi chiều hai vụ cháy, không có thiệt hại về người

Trong buổi chiều ngày 25/3 trên địa bàn Hà Nội đã xảy ra hai vụ cháy và rất may là đều không có thiệt hại về người.
Xác lập kỷ lục cho màn đồng diễn “Tiến bước dưới cờ Đoàn”

Xác lập kỷ lục cho màn đồng diễn “Tiến bước dưới cờ Đoàn”

Màn đồng diễn “Tiến bước dưới cờ Đoàn và Lof Malto - Khi nào mình lớn” do hơn 5 triệu đội viên, thiếu nhi trên cả nước thực hiện được xác lập Kỷ lục Việt Nam.

Tin khác

Mua bảo hiểm nhân thọ: Thêm nỗi lo hay ngừa rủi ro?

Mua bảo hiểm nhân thọ: Thêm nỗi lo hay ngừa rủi ro?

Những hợp đồng bảo hiểm hàng chục trang kèm điều khoản phức tạp khiến khách hàng "hoa đầu chóng mặt", càng đọc càng như rơi vào "ma trận" chữ nghĩa.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 26/3/2024: Hà Nội sương mù nhẹ, nền nhiệt tăng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 26/3/2024: Hà Nội sương mù nhẹ, nền nhiệt tăng

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia dự báo, ngày mai 26/3/2024 Hà Nội sáng sớm sương mù nhẹ, mưa phùn, trưa chiều hửng nắng.
Xót ruột mừng cưới khi giá vàng "tăng như lên đồng"

Xót ruột mừng cưới khi giá vàng "tăng như lên đồng"

Quan điểm khi mừng cưới “mừng tiền trả tiền, mừng vàng trả vàng” khiến cho nhiều người thấy xót ruột, méo mặt nếu được nhận vàng trong đám cưới.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 25/3/2024: Hà Nội sương mù nhẹ, trưa chiều hửng nắng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 25/3/2024: Hà Nội sương mù nhẹ, trưa chiều hửng nắng

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia dự báo, ngày mai 25/3/2024 Hà Nội sáng sớm sương mù nhẹ, trưa chiều hửng nắng.
Bao giờ mới lại được đi "bão" mừng chiến thắng của tuyển Việt Nam?

Bao giờ mới lại được đi "bão" mừng chiến thắng của tuyển Việt Nam?

Đội tuyển Việt Nam đã từng có những chiến thắng ấn tượng tại các giải đấu bóng đá quốc tế, khiến cho tình yêu và niềm tự hào của người hâm mộ dâng cao.
Tết Thanh minh 2024 là ngày nào? Lễ cúng Thanh minh thế nào cho trọn vẹn?

Tết Thanh minh 2024 là ngày nào? Lễ cúng Thanh minh thế nào cho trọn vẹn?

Tết Thanh Minh là ngày Tết thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, bày tỏ lòng thành kính đối với tổ tiên của người Việt.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 24/3/2024: Hà Nội mưa phùn, sương mù nhẹ

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 24/3/2024: Hà Nội mưa phùn, sương mù nhẹ

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia dự báo, ngày mai 24/3/2024 Hà Nội sáng sớm sương mù nhẹ, mưa phùn, trưa chiều hửng nắng.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 23/3/2024: Hà Nội giảm rét, nền nhiệt tăng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 23/3/2024: Hà Nội giảm rét, nền nhiệt tăng

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia dự báo, ngày mai 23/3/2024 Hà Nội sáng sớm sương mù nhe, trưa chiều hửng nắng.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 22/3/2024: Hà Nội nền nhiệt có xu hướng tăng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 22/3/2024: Hà Nội nền nhiệt có xu hướng tăng

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia dự báo, ngày mai 22/3/2024 Hà Nội sáng sớm sương mù nhẹ, trưa chiều hửng nắng.
Khởi động Chương trình “Những cống hiến thầm lặng” năm 2024

Khởi động Chương trình “Những cống hiến thầm lặng” năm 2024

Ngày 20/3, lễ khởi động Chương trình truyền thông “Những cống hiến thầm lặng” năm 2024 đã diễn ra tại Hà Nội và hứa hẹn mang đến nhiều hoạt động mới.
Xem thêm

Đọc nhiều

Tổng cục Thuế cảnh báo việc giả danh cơ quan thuế để lừa đảo

Tổng cục Thuế cảnh báo việc giả danh cơ quan thuế để lừa đảo

Tổng cục Thuế khẳng định, không ủy quyền cho bất cứ tổ chức, cá nhân ngoài ngành Thuế nào thu thuế hộ.
Giá tiêu hôm nay 29/3/2024: Ngày thứ 5 đứng giá, cao nhất 96.000 đồng/kg

Giá tiêu hôm nay 29/3/2024: Ngày thứ 5 đứng giá, cao nhất 96.000 đồng/kg

Cập nhật giá tiêu hôm nay ngày 29/3/2024, giá tiêu Đắk Lắk, Gia Lai, giá tiêu Bà Rịa - Vũng Tàu hôm nay tăng hay giảm; giá tiêu mới nhất ngày 29/3 thế nào?
Giá tiêu hôm nay 27/3/2024: Đồng loạt chững lại, cao nhất 96.000 đồng/kg

Giá tiêu hôm nay 27/3/2024: Đồng loạt chững lại, cao nhất 96.000 đồng/kg

Cập nhật giá tiêu hôm nay ngày 27/3/2024, giá tiêu Đắk Lắk, Gia Lai, giá tiêu Bà Rịa - Vũng Tàu hôm nay tăng hay giảm; giá tiêu mới nhất ngày 27/3 thế nào?
Giá xăng dầu hôm nay ngày 26/3/2024: Giá dầu thế giới đồng loạt quay đầu tăng mạnh, vì sao?

Giá xăng dầu hôm nay ngày 26/3/2024: Giá dầu thế giới đồng loạt quay đầu tăng mạnh, vì sao?

Giá xăng dầu hôm nay ngày 26/3/2024, giá dầu thế giới đồng loạt quay đầu tăng mạnh, cụ thể dầu WTI tăng 1,64% dầu Brent tăng 1,46%.
Giá tiêu hôm nay 24/3/2024: Tăng 500 đồng/kg, cao nhất 96.000 đồng/kg

Giá tiêu hôm nay 24/3/2024: Tăng 500 đồng/kg, cao nhất 96.000 đồng/kg

Cập nhật giá tiêu hôm nay ngày 24/3/2024, giá tiêu Đắk Lắk, Gia Lai, giá tiêu Bà Rịa - Vũng Tàu hôm nay tăng hay giảm; giá tiêu mới nhất ngày 24/3 thế nào?
Giá tiêu hôm nay 26/3/2024: Ngày thứ 2 liên tiếp đứng giá, cao nhất 96.000 đồng/kg

Giá tiêu hôm nay 26/3/2024: Ngày thứ 2 liên tiếp đứng giá, cao nhất 96.000 đồng/kg

Cập nhật giá tiêu hôm nay ngày 26/3/2024, giá tiêu Đắk Lắk, Gia Lai, giá tiêu Bà Rịa - Vũng Tàu hôm nay tăng hay giảm; giá tiêu mới nhất ngày 26/3 thế nào?
Giá xăng dầu hôm nay ngày 23/3/2024: Giá dầu thế giới đà giảm chưa dừng trong ngày cuối tuần

Giá xăng dầu hôm nay ngày 23/3/2024: Giá dầu thế giới đà giảm chưa dừng trong ngày cuối tuần

Giá xăng dầu hôm nay ngày 23/3/2024, giá dầu thế giới đà giảm chưa dừng trong ngày cuối tuần, cụ thể, giá dầu WTI giảm 0,54%, dầu Brent giảm 0,13%
Giá vàng chiều nay 24/3/2024: Vàng SJC mất hơn 1 triệu đồng mỗi lượng tuần qua

Giá vàng chiều nay 24/3/2024: Vàng SJC mất hơn 1 triệu đồng mỗi lượng tuần qua

Giá vàng chiều nay 24/3/2024: Vàng SJC mất hơn 1 triệu đồng mỗi lượng so với cuối tuần trước, trong khi đó, vàng thế giới ghi nhận tăng mạnh tuần qua.
Khuyến nghị cổ phiếu hôm nay 28/3: PTB, PC1 và FRT

Khuyến nghị cổ phiếu hôm nay 28/3: PTB, PC1 và FRT

Việc Mỹ áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp lên sản phẩm có xuất xứ từ Trung Quốc đang tạo cơ hội mở rộng thị phần cho PTB, theo đánh giá của BSC.
Đặc sắc Lễ hội làng Bát Tràng năm 2024

Đặc sắc Lễ hội làng Bát Tràng năm 2024

Những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể với nghề gốm được tái hiện tưng bừng trong Lễ hội làng Bát Tràng năm 2024.
Phiên bản di động