Toàn cầu chuộng rau quả chế biến, tỷ trọng hàng Việt không đáng kể

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), tính chung 9 tháng năm 2022, trị giá xuất khẩu hàng rau quả ước đạt 2,45 tỷ USD, giảm 11,1% so với cùng kỳ năm 2021.

Trong cơ cấu chủng loại hàng rau quả xuất khẩu trong 8 tháng năm 2022, chủng loại quả dẫn đầu về trị giá xuất khẩu đạt 1,36 tỷ USD, giảm 21% so với cùng kỳ năm 2021. Đáng chú ý, trong khi quả thanh long xuất khẩu với trị giá lớn nhất giảm mạnh, thì xuất khẩu quả chuối và sầu riêng có trị giá tăng mạnh trong 8 tháng năm 2022.

Sản phẩm chế biến là chủng loại lớn thứ 2 trong cơ cấu hàng rau quả xuất khẩu. Trong 8 tháng năm 2022, trị giá xuất khẩu chủng loại này đạt 660,9 triệu USD, tăng 11,1% so với cùng kỳ năm 2021. Đây là chủng loại cần được đẩy mạnh, bởi nhu cầu sử dụng rau quả chế biến gia tăng trên toàn cầu, nhưng Việt Nam mới chỉ đáp ứng được tỷ trọng thấp.

Liên quan tới vấn đề xuât khẩu hàng rau quả chế biến, đặc biệt là sang thị trường EU, số liệu thống kê từ Cơ quan Thống kê châu Âu (Eurostat) cho thấy: nhập khẩu hàng rau quả chế biến của EU (HS 20) trong nửa đầu năm 2022 đạt 9,2 triệu tấn, trị giá 12,7 tỷ Eur (tương đương 12,2 tỷ USD), tăng 2,9% về lượng và tăng 13,3% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021.

Giá nhập khẩu bình quân đạt 1.379,6 Eur/tấn, tăng 10,1% so với cùng kỳ năm 2021.

Đáng chú ý, dung lượng thị trường nhập khẩu hàng rau quả chế biến rất lớn. Tuy nhiên, thị phần hàng rau quả chế biến của Việt Nam tại EU rất thấp, chỉ chiếm 0,2% tổng lượng nhập khẩu. Một trong những nguyên nhân là do ngành hàng rau quả chế biến của Việt Nam chưa đáp ứng được các yêu cầu nghiêm ngặt của thị trường.

EU là thị trường có khâu hậu kiểm được kiểm soát chặt chẽ, yêu cầu cao. Nông sản nhập khẩu phải đạt ngưỡng dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, các loại hóa chất tồn dư dưới mức quy định. Ngoài ra, khâu thiết kế mẫu mã, bao bì phù hợp với thị trường EU, thân thiện với môi trường cũng là yếu tố cần được quan tâm.

Theo Tham tán nông nghiệp Việt Nam tại châu Âu, để thâm nhập được vào thị trường EU, các doanh nghiệp của Việt Nam phải đáp ứng được các yêu cầu về tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc; cùng với đó doanh nghiệp cũng cần đầu tư hơn nữa vào công nghệ chế biến.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam phân tích: lâu nay nông sản xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu dưới dạng thô, tốn rất nhiều chi phí logistics, trong khi hàm lượng giá trị không cao. Trong bối cảnh giá nhiên liệu tăng cao và dịch Covid-19 vẫn còn hoành hành, lạm phát ở các thị trường tiêu thụ lớn, đây là một bất lợi lớn.

1 container sầu riêng xuất khẩu có tới hơn phân nửa là vỏ và hạt. Nếu có thể đưa vào chế biến thành sầu riêng tách múi hoặc các sản phẩm ăn liền thì 1 container thành phẩm sẽ tương đương với 3 container nguyên trái như hiện nay, từ đó giảm được rất nhiều chi phí. Nhẹ hơn về trọng lượng nhưng sẽ “nặng” hơn về giá trị.

“Việc đẩy mạnh chế biến sâu là bắt buộc để đưa trái cây Việt Nam đi xa tới bất kỳ nơi nào trên thế giới”, ông Đặng Phúc Nguyên nhấn mạnh.

Đại diện Cục Xuất nhập khẩu cho rằng, thời gian tới ngành rau quả Việt Nam cần tiếp tục chuyển dịch mạnh về cơ cấu sản phẩm theo hướng tăng sản phẩm chế biến, giảm xuất khẩu các sản phẩm tươi. Các doanh nghiệp xuất khẩu cần đẩy mạnh đầu tư cho công nghệ xử lý, bảo quản sau thu hoạch và phát triển logistics phục vụ vận chuyển rau quả.