Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh và quan điểm ‘hai bên cùng thắng’

Cách đây 2 tháng, chúng tôi có dịp gặp Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh trong dịp Bảo tàng Đại tướng Nguyễn Chí Thanh bắt đầu mở cửa đón khách tại Hà Nội.

Lúc này tướng Vịnh không còn được khoẻ so với lần ông ra mắt cuốn truyện “Người thày” hồi tháng 3/2023. Ông đã phải ngồi xe lăn đi lại, tiếp khách đến dự lễ mở cửa bảo tàng.

Sáng 14/9/2023, trong trận mưa tầm tã của Hà Nội, thông tin về sự ra đi của ông xuất hiện trên mặt báo.

Dẫu biết “sinh có hạn, tử bất kỳ” nhưng chúng tôi vẫn không khỏi bàng hoàng trước sự ra đi của Thượng tướng.

Tiểu sử của ông cho chúng ta biết, cả cuộc đời ông gắn với binh nghiệp, đi lên từ một sĩ quan trung uý rồi cuối cùng là Thượng tướng Quân đội nhân dân Việt Nam.

Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh

Một thời điểm đáng chú ý trong tiểu sử của ông là năm 2009, ông được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Quốc phòng. Cuối năm đó ông thôi phụ trách lĩnh vực tình báo quốc phòng để chuyển sang phụ trách nhiều lĩnh vực quan trọng, trong đó có đối ngoại quốc phòng.

Hai năm sau đó, ông được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI. Đây cũng là thời điểm Đảng ta có văn kiện đề cập trực tiếp đến công tác đối ngoại quốc phòng.

Và cũng từ thời điểm này, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh đã xuất hiện nhiều hơn trên báo chí.

Người ta bắt đầu biết đến ông qua không ít lần xuất hiện trên báo chí trong những lần trả lời phỏng vấn về những nội dung quan trọng liên quan đến các diễn biến, các vấn đề của đối ngoại quốc phòng nói riêng và đối ngoại nói chung của đất nước, đặc biệt khi đối ngoại quốc phòng trở thành mũi chủ công của đối ngoại Việt Nam.

Không ít những nội dung ấy là những nội dung “nóng” mang cả tính tranh luận để làm rõ hơn thông tin, nội hàm, khái niệm.

Tất cả đều được tướng Vịnh trả lời rành rẽ, sòng phẳng với thái độ cởi mở nhưng dứt khoát với quan điểm trong bất cứ hoàn cảnh nào, người Việt Nam phải tự giải quyết mọi vấn đề của mình, quyết định vận mệnh của mình, không được để bên ngoài quyết định.

Tướng Vịnh cũng nhiều lần khẳng định, không nước nào có thể buộc Việt Nam chọn bên.

Phong cách đó, tinh thần đó theo ông tới cả các diễn đàn quốc tế, những cuộc tiếp xúc song phương và đa phương.

Trong 12 năm làm Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, tướng Vịnh có nhiều đóng góp thúc đẩy đối ngoại quốc phòng Việt Nam phát triển như cử lực lượng tham gia gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc; tổ chức các chuỗi hội nghị quốc phòng - quân sự ASEAN...

Ông từng nói công thức đối ngoại thành công nhất là khi cả hai bên cùng thắng. Nếu chỉ nghĩ đến lợi ích của mình thì sẽ thất bại, nhưng nếu không bảo vệ lợi ích của mình thì sẽ có hại cho đất nước.

Kể cả sau thời điểm ông nghỉ hưu tháng (11/2021), tướng Vịnh vẫn là người của những cuộc trao đổi, phỏng vấn thu hút sự quan tâm dư luận.

Trong các cuộc phỏng vấn đó, ông dường như muốn kéo người đọc, người xem vào cùng ông tranh luận, trao đổi chứ không chỉ mình ông “độc diễn”.

Cựu Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Ted Osius trong nhiệm kỳ tại Việt Nam nhớ mãi những lần gặp gỡ với Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh.

“Tôi tự hào khi được làm việc mật thiết với Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh. Ông đã dạy tôi rằng bằng cách trung thực với quá khứ, đầu tiên là giải quyết chất độc màu da cam, chính là chìa khóa để tạo ra một tương lai khác cho Mỹ và Việt Nam”, cựu Đại sử Ted Osius nói.

Hay tin tướng Vịnh qua đời, cựu Đại sứ nói ông đã mất đi một người bạn.

Một phần cuộc đời Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh được ông kể lại trong cuốn truyện “Người thầy” do Nhà xuất bản Quân đội nhân dân ấn hành và ra mắt bạn đọc tháng 3/2023.

Cuốn sách này đã trở thành một hiện tượng của xuất bản Việt Nam năm 2023 khi được chính tướng Vịnh- người trong cuộc kể lại về một lĩnh vực hầu như còn chưa mấy được hé lộ với đông đảo người đọc- lĩnh vực tình báo quốc phòng.

Nội dung cuốn truyện trên 500 trang này ông dành để kể hay chính xác hơn là để tri ân về người đã đưa tướng Vịnh vào ngành tình báo quân đội, dìu dắt ông trưởng thành từ một sĩ quan cấp uý trưởng thành để rồi trở thành người phụ trách công tác này.

Người thầy ấy của ông là nhà tình báo vĩ đại trong thế kỷ XX của Việt Nam- ông Ba Quốc (tức Thiếu tướng Đặng Trần Đức).

Một trong những việc trọng trong những ngày nghỉ hưu là ông cùng gia đình kịp hoàn thành công trình bảo tàng tại Hà Nội về Đại tướng Nguyễn Chí Thanh- thân phụ của ông, vị tướng lỗi lạc, con người của những quyết định làm xoay chuyển tình thế ở những lĩnh vực được giao.

Bảo tàng ấy tái hiện kiến trúc ngôi nhà 34 phố Lý Nam Đế, Hà Nội, nơi Đại tướng Nguyễn Chí Thanh và gia đình sống nhiều năm, cũng là nơi chứng kiến thời thơ ấu của tướng Nguyễn Chí Vịnh.

Bằng công trình này, nguyện vọng lớn nhất của ông và gia đình là giúp các thế hệ hôm nay và mai sau hiểu thêm về Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, hiểu thêm về lịch sử đất nước ở một giai đoạn nước sôi lửa bỏng cùng những thử thách một mất, một còn trong cuộc đụng đầu với đế quốc Mỹ.

Dù ở thời đại nào, sự trường tồn của đất nước, thịnh suy của dân tộc đều gắn với trách nhiệm của mỗi người dân bình thường.

Đó hẳn là điều mà suốt cuộc đời binh nghiệp, tướng Vịnh luôn hướng tới, giống như thân phụ ông đã sống và hành động.