STEM Innovation Petrovietnam: Ươm mầm thế hệ 'công dân tri thức năng lượng' mới của Việt Nam

Chương trình giáo dục STEM đang bước vào giai đoạn triển khai mạnh mẽ trên cả nước, với dấu ấn đặc biệt từ chiến dịch “STEM Innovation Petrovietnam” do Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) thực hiện. Từ thực tế những giờ học đầu tiên, cảm nhận của thầy cô, học sinh và lãnh đạo ngành Giáo dục cho thấy STEM không chỉ là một chương trình tài trợ thiết bị, mà đang trở thành môi trường nuôi dưỡng tư duy khoa học sáng tạo cho thế hệ trẻ, đúng với định hướng “giáo dục là quốc sách hàng đầu” mà Đảng, Nhà nước đã xác lập.

Từ chủ trương của Đảng, Nhà nước đến hành động cụ thể

Giáo dục STEM là một phương thức giáo dục nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức khoa học gắn liền với những ứng dụng của chúng trong thực tiễn. Nội dung bài học theo chủ đề STEM gắn với việc giải quyết tương đối trọn vẹn một vấn đề, trong đó học sinh được tổ chức tham gia học tập một cách tích cực, chủ động và biết vận dụng kiến thức vừa học để giải quyết vấn đề đặt ra; thông qua đó góp phần hình thành phẩm chất năng lực cho học sinh.

Với ý nghĩa đó, xuất phát từ ý tưởng của Tổng Bí thư Tô Lâm, Petrovietnam đã có sáng kiến triển khai Chương trình “STEM Innovation Petrovietnam”. Chương trình được đích thân Tổng Bí thư, Thủ tướng Chính phủ và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước khởi động tại lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Petrovietnam. Với mục tiêu xây dựng 100 phòng STEM đạt chuẩn quốc tế tại 34 tỉnh, thành trên cả nước, đây là dự án giáo dục quy mô lớn nhất từ trước đến nay do một doanh nghiệp khởi xướng mang tầm chiến lược quốc gia trong đào tạo nguồn nhân lực khoa học - công nghệ, góp phần hình thành thế hệ công dân tri thức năng lượng mới của Việt Nam.

Càng đặc biệt hơn, việc triển khai chương trình đã diễn ra ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Đây cũng là một bước đi chủ động của Petrovietnam trong việc cụ thể hóa định hướng coi giáo dục là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc mà lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã nhiều lần khẳng định.

Các phòng STEM trong chương trình được thiết kế theo mô hình “thần tốc - chuẩn hóa - bền vững”, trang bị bảng tương tác thông minh, hệ thống AI-IoT, Robotics VEX, máy in 3D, máy cắt CNC, bộ thí nghiệm năng lượng - môi trường, đạt các chuẩn tham chiếu quốc tế như FabLab, NGSS, ISTE, CSTA và phù hợp chương trình giáo dục phổ thông 2018.

“STEM Innovation Petrovietnam” cũng hướng đến thúc đẩy sự kết nối, liên thông giữa các phòng STEM trong nước và quốc tế (trước hết với Singapore), với các phòng nghiên cứu trong các trường đại học, viện nghiên cứu trong nước về đào tạo học sinh năng khiếu, học sinh tài năng. Chương trình tạo điều kiện để tổ chức câu lạc bộ STEM, cuộc thi STEM, hoạt động hướng nghiệp - khởi nghiệp và các buổi chia sẻ chuyên môn cho giáo viên.

Tính từ lúc khởi động chương trình, trải qua gần 2 tháng, Petrovietnam đã tích cực đẩy mạnh công tác triển khai, phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo các tỉnh/thành phố để khánh thành và đưa vào sử dụng hàng chục phòng STEM tại: Hà Nội, Thanh Hóa, Ninh Bình, Hưng Yên, Cà Mau, Tuyên Quang…

“STEM Innovation Petrovietnam”: Cơ hội để đổi mới dạy và học

Tại Trường THPT Phan Bội Châu - Nam Dong (Lâm Đồng), nơi được lựa chọn xây dựng phòng thực hành STEM, Hiệu trưởng thầy Vương Xuân Trung nhìn nhận đây là “cơ hội quý báu” cho một ngôi trường vùng còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất. Theo thầy Trung, phòng STEM sẽ giúp giáo viên có thêm công cụ để triển khai các giờ học trực quan, tổ chức dự án nghiên cứu, cuộc thi sáng tạo trẻ, gắn bài học với thực tiễn, đồng thời hỗ trợ học sinh định hướng nghề nghiệp trong tương lai.

Ở Hà Nội, tại Trường THCS Cầu Giấy, cô Nguyễn Thị Mai, Phó Hiệu trưởng, cho biết hiệu quả dạy và học “thay đổi rõ rệt” sau khi phòng học đi vào hoạt động. Phòng STEM hiện đại cho phép giáo viên tổ chức tiết học tích hợp, sinh động, phát huy tối đa tính chủ động, sáng tạo, đồng thời trở thành “bệ phóng” cho các sân chơi công nghệ như Giải đấu Robotics Cầu Giấy VEX IQ 2025.

Tại Mường Nhé, nơi đa phần học sinh là con em đồng bào dân tộc thiểu số, việc được tiếp cận mô hình giáo dục STEM được xem là cơ hội quý giá. “STEM giúp các em học thông qua trải nghiệm và thực hành, gắn kiến thức với thực tiễn, giúp việc tiếp thu sinh động hơn. Học sinh được tiếp cận công nghệ, kỹ thuật, lập trình và các thiết bị hiện đại, từ đó hình thành năng lực số, tư duy sáng tạo và sự tự tin cho tương lai”, ông Phạm Văn Hạ, Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THPT Mường Nhé cho biết. Hiện tại Petrovietnam đã tiến hành khảo sát và lựa chọn địa điểm để triển khai phòng STEM tại đây.

Từ góc độ quản lý giáo dục, TS. Đặng Văn Sơn (Liên minh STEM Việt Nam) đánh giá các phòng STEM do Petrovietnam đầu tư là “nhóm phòng hiện đại, đủ khả năng dẫn dắt và nâng cao mặt bằng chung”, đồng thời nhấn mạnh muốn phòng STEM trở thành môi trường đổi mới sáng tạo, cần đi kèm bồi dưỡng giáo viên, đổi mới đánh giá, truyền thông để thay đổi nhận thức nhà trường và phụ huynh chứ không chỉ dừng ở việc đầu tư thiết bị.

Tại Thanh Hóa, nơi Petrovietnam vừa khánh thành hai phòng thực hành STEM tại Trường THPT Hàm Rồng và Trường THPT chuyên Lam Sơn, ông Tạ Hồng Lựu - Quyền Giám đốc Sở GD&ĐT đánh giá việc Petrovietnam đầu tư hệ thống phòng STEM là “giải pháp đặc biệt quan trọng để kích cầu, tạo nền tảng cho các địa phương mở rộng mô hình giáo dục STEM, đưa phòng học hiện đại đến nhiều cơ sở giáo dục, kể cả vùng miền núi”.

Ông Lựu nhấn mạnh, đây không chỉ là vài phòng học mới, mà là hình mẫu để nhân rộng trên toàn tỉnh; các phòng STEM do Petrovietnam tài trợ được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng để thầy và trò Thanh Hóa tiếp tục gặt hái thành tích cao trong các cuộc thi khoa học - kỹ thuật, phát triển mạnh mẽ tư duy sáng tạo, tinh thần làm việc nhóm cho học sinh.

Ở tầm quốc gia, Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị và các chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo về giáo dục STEM cho thấy mô hình này đã trở thành một trong những trụ cột quan trọng của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, với yêu cầu gắn chặt STEM vào chương trình phổ thông 2018 và chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

STEM là “chìa khóa” cho tương lai quốc gia

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Petrovietnam, Tổng Bí thư Tô Lâm đặc biệt đánh giá cao sáng kiến xây dựng hệ thống “phòng giáo dục, thực hành STEM” của Tập đoàn. Ông nhấn mạnh, thông qua các chương trình đồng hành cùng giáo dục, Petrovietnam đã đưa phòng học STEM đến nhiều địa phương, qua đó hình thành một mô hình nuôi dưỡng nguồn nhân lực khoa học - công nghệ cho tương lai, một cách thức khai thác “tài nguyên con người” trong kỷ nguyên số.

Về ý nghĩa lâu dài, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh các phòng học STEM mà Petrovietnam đang triển khai sẽ trở thành “nguồn đào tạo nguồn nhân lực cho khoa học - công nghệ rất quan trọng trong thời kỳ mới”; từ những lớp học hôm nay sẽ có nhiều em học sinh trưởng thành, trở thành kỹ sư, công nhân lành nghề, lực lượng lao động chất lượng cao cho chính Petrovietnam và các ngành công nghiệp then chốt khác của đất nước.

Tại lễ khánh thành hai phòng thực hành STEM tại Trường THCS Tây Mỗ và THCS Tây Mỗ 3 (Hà Nội), Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh, việc trang bị các phòng STEM có ý nghĩa sâu sắc trong bối cảnh Đảng, Nhà nước ban hành nhiều chủ trương, quyết sách đột phá về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và giáo dục - đào tạo, nhằm đưa Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Phó Thủ tướng cho rằng các phòng STEM là “một trong những công cụ giúp học sinh có điều kiện học tập tốt nhất, sáng tạo nhất để đóng góp cho sự phát triển của đất nước”, đồng thời đánh giá cao Petrovietnam như một ví dụ sinh động của chủ trương xã hội hóa, đa dạng hóa nguồn lực đầu tư cho giáo dục.

Nhấn mạnh định hướng đổi mới giáo dục theo Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị, tại lễ khánh thành 2 phòng STEM tại Thanh Hóa, Phó Thủ tướng Lê Thành Long khẳng định, đào tạo theo hướng toàn diện kết hợp “Tiên học lễ - Hậu học văn”, gắn học với hành, và đặc biệt phát triển năng lực theo mô hình liên ngành là xu thế tất yếu. Trong đó, giáo dục STEM giữ vai trò trọng tâm, giúp học sinh trang bị cả kiến thức lẫn kỹ năng thực hành trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng. Việc Petrovietnam hoàn thiện phòng STEM cho hai trường chỉ trong thời gian ngắn là minh chứng cho tinh thần trách nhiệm, sự đồng hành với ngành giáo dục tỉnh Thanh Hóa.

Đánh giá về chương trình, bà Phạm Thúy Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội, Đại biểu Quốc hội tỉnh Tuyên Quang khẳng định chương trình "STEM Innovation Petrovietnam" có ý nghĩa thực tiễn rất lớn trong việc nâng cao chất lượng giáo dục tại địa phương và phát triển nguồn nhân lực kỹ thuật của Việt Nam trong tương lai. Các hoạt động hỗ trợ của Petrovietnam luôn được gắn với tinh thần trách nhiệm cộng đồng và phát triển bền vững, thể hiện ở việc chú trọng bảo vệ môi trường, phục hồi rừng, cải thiện cảnh quan và tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương để đảm bảo công trình được vận hành lâu dài.

Theo bà Nguyễn Thị Hà, Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh nhận định sáng kiến “100 phòng thực hành STEM Innovation trong 100 ngày” của Petrovietnam có ý nghĩa rất lớn, thể hiện tầm nhìn chiến lược và trách nhiệm xã hội của một doanh nghiệp nhà nước hàng đầu. Trong bối cảnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh đang trở thành xu thế tất yếu, việc đầu tư cho giáo dục STEM tức là đào tạo học sinh có năng lực về khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học chính là đầu tư cho tương lai đất nước. Điều đáng trân trọng là chương trình này không dừng ở việc hỗ trợ cơ sở vật chất, mà còn hướng đến việc tạo ra môi trường học tập sáng tạo, nơi các em học sinh được thực hành, trải nghiệm và nuôi dưỡng niềm say mê khám phá khoa học. Đây chính là cách tiếp cận hiện đại, gắn kết giữa nhà trường - doanh nghiệp - xã hội, góp phần hình thành lớp trẻ có tư duy đổi mới, có năng lực giải quyết vấn đề, thích ứng nhanh với công nghệ và thị trường lao động mới.

Qua hơn 2 tháng triển khai, sáng kiến “STEM Innovation Petrovietnam” được đánh giá là một bước đi mang tầm chiến lược quốc gia trong đào tạo nguồn nhân lực khoa học - công nghệ, góp phần hình thành thế hệ “công dân tri thức năng lượng” mới của Việt Nam.

Chương trình “STEM Innovation Petrovietnam” là cam kết mạnh mẽ của Petrovietnam - doanh nghiệp dân tộc vì lợi ích quốc gia để kết nối chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước với những thay đổi rất cụ thể trong từng giờ học, từng lớp học, từng ngôi trường nơi những “chồi non STEM Việt Nam” đang được ươm mầm cho hành trình vươn mình của đất nước trong tương lai. Những đánh giá, kỳ vọng cao của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, ngành Giáo dục cùng phản hồi tích cực từ cơ sở, từ chính các thầy và trò các trường cho thấy STEM Innovation Petrovietnam đang phát huy hiệu quả, khẳng định vai trò một tập đoàn kinh tế trụ cột chủ động đi đầu trong ươm mầm nguồn nhân lực khoa học công nghệ cho tương lai đất nước.