Quảng Trị: Tăng cường giám sát IUU, tránh trở thành 'điểm nghẽn' trong lộ trình gỡ thẻ vàng

Tăng cường giám sát IUU

Báo cáo của các ngành cho biết, tính đến nay tỉnh Quảng Trị, 4.666 tàu cá từ 6 m trở lên, tăng 2 tàu so với tuần trước do ngư dân vừa mua bổ sung từ ngoại tỉnh. Toàn bộ tàu cá đã hoàn thành đăng ký. Công tác đăng kiểm đạt 95,3% với 1.616/1.695 tàu được kiểm định.

Trong quản lý đội tàu, cơ quan chức năng đã rà soát, phân loại và lập danh sách các tàu không đủ điều kiện đăng ký, không đủ điều kiện cấp giấy phép khai thác để bàn giao UBND cho cấp xã theo dõi. Các lực lượng cũng tổ chức giám sát vị trí neo đậu, niêm phong, đóng dấu nhận diện và kiên quyết không để 23 tàu cá không đủ điều kiện tiếp tục hoạt động. Từ năm 2024 đến nay, toàn tỉnh đã xử phạt 248/249 trường hợp vi phạm, với tổng số tiền 6,47 tỷ đồng.

Nhiều chỉ tiêu tiếp tục được duy trì và kiểm soát hiệu quả. Toàn tỉnh không ghi nhận trường hợp tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ. 100% tàu cá đã được sơn đánh dấu nhận diện và ghi số đăng ký theo quy định; dữ liệu tàu cá được cập nhật đầy đủ trên hệ thống VnFishbase. Công tác kiểm soát tàu cá ra vào cảng được thực hiện nghiêm túc, đạt 100%. Các cảng đã thu nộp nhật ký khai thác, giám sát sản lượng bốc dỡ và nhập dữ liệu đầy đủ, bảo đảm khớp với sổ theo dõi.

Nhiều địa phương tại tỉnh Quảng Trị đã triển khai hiệu quả chương trình giám sát các tàu cá hoạt động trên phạm vi vùng biển do địa phương giám sát. Tại xã Nam Cửa Việt, tỉnh Quảng Trị có diện tích nuôi trồng thuỷ sản trên 812ha. Đa số được định hướng phát triển nuôi trồng theo hướng bền vững đem lại giá trị kinh tế, nhiều hộ có thu nhập cao, qua đó khẳng định hiệu quả rõ nét của quá trình chuyển đổi sinh kế gắn với phát triển kinh tế biển xanh.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Đặng Huy Bằng - Trưởng phòng Kinh tế xã Nam Cửa Việt, Quảng Trị chia sẻ: "Để thực hiện mục tiêu ngăn chặn triệt để các hành vi vi phạm khai thác IUU, xã đã đưa ra nhiều giải pháp như, tập trung rà soát quy hoạch vùng nuôi, trước mắt, chú trọng ổn định diện tích nuôi trồng thủy sản đã có. Tiếp tục phát triển mô hình nuôi tôm 2 - 3 giai đoạn theo hướng bền vững. Khuyến khích xây dựng ao lắng đối với các hồ nuôi cao triều, đảm bảo đủ điều kiện nuôi thâm canh theo hướng bền vững".

Ông Lê Ngọc Linh - Phó Chi cục trưởng Chi cục Thuỷ sản tỉnh Quảng Trị cho hay: "Từ ngày 14/8, sau khi thực hiện kế hoạch triển khai các biện pháp phòng chống vi phạm IUU, đến nay, số tàu của tỉnh Quảng Trị không đủ điều kiện đã gần như được giám sát 100%. Việc này cho thấy, chính quyền địa phương cấp xã đã phối hợp với các cơ quan cấp tỉnh để thực hiện Nghị quyết 501 và cùng nhau để gỡ thẻ vàng IUU rất quyết liệt".

Theo ông Hoàng Nam - Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Quảng Trị, thời gian tới, UBND cấp xã và các ngành, đơn vị liên quan tiếp tục giám sát chặt chẽ, thực hiện khóa niêm phong các tàu cá không có nhu cầu hoạt động, không đủ điều kiện để cấp giấy tờ theo quy định, bố trí neo đậu tập trung để dễ quản lý, theo dõi kiên quyết không cho tàu cá đi hoạt động và không để ngư lưới cụ trên tàu và công khai trên các phương tiện thông tin của địa phương để ngư dân biết, giám sát. Chịu trách nhiệm nếu để tàu cá không đủ điều kiện của địa phương đi hoạt động khai thác thủy sản. Tiếp tục tuyên truyền, vận động, hướng dẫn chủ tàu cá có nhu cầu khai thác khẩn trương thực hiện cấp giấy tờ theo quy định, nếu không sẽ tiến hành niêm phong như đối với tàu cá không có nhu cầu hoạt động, không có khả năng hoạt động.

“Tăng cường phối hợp với các đơn vị chức năng của tỉnh để đẩy mạnh tuyên truyền, vận động các chủ tàu cá, thuyền trưởng chấp hành quy định pháp luật về chống khai thác IUU. Nhất là kiên quyết không vượt ranh giới qua vùng biển nước ngoài, vô hiệu hóa thiết bị giám sát hành trình. Chịu trách nhiệm nếu để tàu cá của địa phương khai thác thủy sản trái phép tại vùng biển nước ngoài, vượt ranh giới. Xử lý dứt điểm những tàu cá đã đủ điều kiện hồ sơ nhưng chưa hoàn thành thủ tục hành chính; ban hành văn bản cung cấp thông tin tàu cá của tỉnh không đủ điều kiện hoạt động đang neo đậu tại các tỉnh bạn để phối hợp quản lý, giám sát hoạt động…”- ông Hoàng Nam cho hay.

Tích cực công tác giám sát

Theo ông Trần Xuân Tiến - Chi cục trưởng Thủy sản và Kiểm ngư, Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị, thời gian qua công tác phòng, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định  đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, trên địa bàn vẫn còn 134 tàu cá không đủ điều kiện hoạt động. Các tàu này đã được chính quyền cấp xã niêm phong, dán biển nhận diện và bố trí cán bộ giám sát, kiên quyết không để ra khơi.

"Công tác quản lý đội tàu, kiểm soát hoạt động trên biển, giám sát sản lượng và xử lý vi phạm tiếp tục được triển khai quyết liệt, từng bước đáp ứng yêu cầu mà Chính phủ và Ủy ban châu Âu (EC) đặt ra"- ông Tiến cho hay.

Ngay sau cuộc họp Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU, tỉnh Quảng Trị đã ban hành kế hoạch cao điểm, huy động toàn bộ hệ thống chính trị vào cuộc.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hoàng Nam cho biết, gỡ thẻ vàng không chỉ là yêu cầu của EC, mà còn là cơ hội để nghề cá Quảng Trị phát triển bền vững, hội nhập sâu với quốc tế. Tỉnh cam kết thực hiện đúng lộ trình, quyết liệt từng ngày, từng tuần.

Một trong những điểm nhấn là việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác quản lý tàu cá. Các trạm Biên phòng tuyến biển áp dụng phần mềm xử lý thủ tục điện tử, tích hợp dữ liệu nghề cá và giám sát hành trình theo thời gian thực. Quy trình xuất - nhập bến vì thế nhanh hơn, minh bạch hơn, giảm áp lực cho ngư dân.

Các đồn Biên phòng tuyến biển cũng tăng cường tuần tra, xử lý các trường hợp cố tình tắt VMS hoặc vượt ranh giới. Song song đó, tỉnh đề xuất Trung ương hỗ trợ đầu tư các dự án hạ tầng nghề cá, cơ sở bảo quản - chế biến sau thu hoạch và nâng cấp hệ thống cảng cá loại 3 nhằm đáp ứng tiêu chí nghề cá bền vững.

Tại tỉnh Quảng Trị, đến thời điểm hiện tại vẫn còn 134 tàu cá không đủ điều kiện ra khơi, trong đó: 32 tàu không còn tồn tại thực tế, đang được đề nghị xóa đăng ký; 102 tàu vẫn còn nhưng không đáp ứng đủ điều kiện hoạt động, đã bị niêm phong, không cho xuất bến.

Dù đã triển khai việc nhận diện, đóng biển cảnh báo và quản lý chặt tại các cấp xã, Quảng Trị vẫn đối diện nguy cơ phát sinh vi phạm nếu không xử lý dứt điểm. Việc chuyển đổi nghề khai thác bị cấm sang mô hình sản xuất mới cũng chưa đạt yêu cầu, đặc biệt trong khâu hỗ trợ sinh kế để ngư dân yên tâm chuyển đổi.

Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà nhấn mạnh: “Quảng Trị nói riêng và các địa phương ven biển nói chung phải kiên quyết tịch thu giấy tờ, không cho ra khơi đối với tàu không đảm bảo điều kiện. Đồng thời, chấm dứt tình trạng mất kết nối VMS trên 6 giờ hoặc không báo cáo trên 10 ngày, tránh phát sinh tình trạng khai thác trái phép trên vùng biển nước ngoài.

“Quảng Trị đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn chủ tàu khai báo đầy đủ khi ra vào cảng, đảm bảo 100% tàu cá được kiểm soát chặt chẽ. Việc thúc đẩy chuyển đổi sang nuôi trồng thủy sản, nhất là nuôi tôm biển công nghệ cao phải được coi là nhiệm vụ ưu tiên nhằm tạo sinh kế bền vững cho ngư dân, giảm áp lực lên khai thác tự nhiên và góp phần gỡ thẻ vàng EC”- Phó Thủ tướng yêu cầu.

Hiện nay, Quảng Trị đã thể hiện tinh thần quyết liệt, tuy nhiên một số nhiệm vụ trọng tâm vẫn chưa hoàn thành đúng tiến độ, cần tập trung hơn để không trở thành “điểm nghẽn” trong lộ trình gỡ thẻ vàng IUU chung của cả nước. Tình trạng tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, việc quản lý giám sát hành trình (VMS) chưa đồng bộ và công tác chuyển đổi nghề khai thác còn chậm đang là những “nút thắt” lớn cần được tỉnh sớm tháo gỡ. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với các cấp, ngành tại Quảng Trị phải tăng tốc thực hiện nhiệm vụ, tránh để địa phương trở thành điểm yếu trong lộ trình chung của cả nước nhằm gỡ thẻ vàng IUU từ EC.