Nhiều hãng xe tạo liên minh trước áp lực cạnh tranh ô tô điện

Khi các ông lớn bắt tay nhau

Ngành công nghiệp ô tô toàn cầu đang chứng kiến một làn sóng liên minh chiến lược giữa các hãng xe truyền thống nhằm đối trọng với sự trỗi dậy mạnh mẽ của các hãng xe điện mới nổi như Tesla, BYD, Rivian hay Nio. 

Khi thị trường ô tô điện ngày càng mở rộng, những tên tuổi lâu đời như Toyota, Honda, Ford, General Motors, Volkswagen hay Hyundai buộc phải thay đổi để giữ vững vị thế trong cuộc đua đang được tái định hình bởi công nghệ và kỳ vọng của người tiêu dùng.

Các nhà sản xuất ô tô truyền thống, từng thống trị thị trường với động cơ đốt trong, đang chuyển mình mạnh mẽ bằng cách thiết lập các liên minh nhằm tối ưu chi phí, đẩy nhanh nghiên cứu phát triển (R&D), chia sẻ nền tảng công nghệ, và mở rộng quy mô sản xuất xe điện. 

Gần đây nhất, Toyota và Suzuki tuyên bố mở rộng hợp tác để cùng phát triển xe điện giá rẻ tại các thị trường đang phát triển. Trước đó, Ford và Volkswagen đã bắt tay trong việc chia sẻ nền tảng xe điện MEB của VW để Ford có thể nhanh chóng đưa xe điện ra thị trường châu Âu.

Mới đây nhất, General Motors (GM) và Hyundai Motor đã công bố kế hoạch hợp tác phát triển 5 mẫu xe mới trong nỗ lực cắt giảm chi phí giữa bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các đối thủ Trung Quốc linh hoạt. Bốn trong số năm mẫu xe, gồm SUV cỡ nhỏ, xe con, xe bán tải cỡ nhỏ và bán tải cỡ trung, dự kiến sẽ ra mắt tại thị trường Trung và Nam Mỹ vào năm 2028, hỗ trợ cả động cơ đốt trong và hệ truyền động hybrid. Hai hãng cũng sẽ cùng phát triển một mẫu xe van thương mại chạy điện tại Mỹ trong cùng mốc thời gian.

GM và Hyundai chưa tiết lộ nơi sản xuất các mẫu xe này, nhưng đặt mục tiêu sản lượng lên tới ít nhất 800.000 xe mỗi năm khi đạt công suất tối đa. Liên minh này được kỳ vọng sẽ giúp hai hãng đối phó làn sóng cạnh tranh gia tăng từ các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc tại thị trường Mỹ Latinh. Tuy nhiên, một số chuyên gia phân tích tỏ ra hoài nghi liệu kế hoạch này có phát huy hiệu quả hay không.

Ông An Hyung-jin, Giám đốc đầu tư tại quỹ Billionfold Asset Management (Seoul), nhận định: “Ngay cả khi họ bán được những mẫu xe mới này tại Nam Mỹ, việc đánh bại các đối thủ Trung Quốc vốn đã dẫn đầu thị trường xe điện với mức giá rẻ là điều rất khó". Ông cho rằng Hyundai có thể học hỏi từ GM cách sản xuất xe bán tải, nhưng sẽ cần thời gian để mang lại lợi nhuận.

Dù vậy, giới chuyên gia cũng nhìn nhận liên minh GM-Hyundai là chiến lược đôi bên cùng có lợi. Ông Teddi Kim, lãnh đạo công ty nghiên cứu Mirae-Mobility Research & Services, cho rằng GM có thể học công nghệ hybrid từ Hyundai, trong khi Hyundai tận dụng mối quan hệ này để tạo lợi thế trong đàm phán thương mại với Mỹ. Đáng chú ý, tuần trước Mỹ và Hàn Quốc đã đạt được thỏa thuận thương mại mới, áp thuế 15% đối với hàng nhập khẩu từ Hàn Quốc, bao gồm cả xe hơi.

Thỏa thuận giữa Hyundai và GM cũng là một phần trong chuỗi hợp tác gần đây giữa các công ty Hàn Quốc và Mỹ, sau các thương vụ chip giữa Samsung với Tesla và Apple, hay thỏa thuận pin giữa LG Energy Solution và Tesla. Đây cũng là lần đầu tiên Hyundai Motor tham gia vào một liên minh lớn để phát triển sản phẩm xe hơi. Trong khi đó, GM đã dần rút khỏi các dự án chung với Honda trong thập kỷ qua, bao gồm việc hủy bỏ kế hoạch 5 tỷ USD phát triển xe điện giá rẻ vào năm 2023.

Tuy nhiên, dù có lợi thế về mạng lưới đại lý, thương hiệu lâu đời và khả năng sản xuất quy mô lớn, các hãng xe truyền thống vẫn phải đối mặt với thách thức không nhỏ, thay đổi tư duy, phá bỏ quy trình cồng kềnh, thích nghi với cách tiếp cận linh hoạt của các hãng mới nổi. Cuộc cạnh tranh vì vậy không chỉ là công nghệ, mà còn là cuộc chiến về tốc độ, mô hình kinh doanh và khả năng tạo ra trải nghiệm người dùng khác biệt.

Thách thức từ Tesla, BYD

Ở chiều ngược lại, các hãng xe điện mới nổi, dẫn đầu là Tesla và BYD, không chỉ không bị ảnh hưởng bởi mô hình sản xuất truyền thống, mà còn nhanh chóng thiết lập chuẩn mực mới cho ngành công nghiệp ô tô. Với lợi thế là người đi đầu, Tesla đã chứng minh rằng xe điện không chỉ là một xu hướng tạm thời, mà là một sự chuyển dịch toàn diện về công nghệ, thiết kế và cách tương tác với khách hàng.

Tesla không sở hữu mạng lưới đại lý truyền thống. Họ bán xe trực tiếp qua nền tảng trực tuyến, cập nhật phần mềm OTA, và tạo ra cộng đồng người dùng trung thành. Việc kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng, từ sản xuất pin đến phần mềm điều khiển, giúp hãng chủ động về chi phí và thời gian ra mắt sản phẩm. 

Hơn nữa, Tesla còn khai phá các thị trường ngách như xe bán tải điện (Cybertruck) hay xe thể thao cao cấp chạy điện, qua đó mở rộng phạm vi tiếp cận và khẳng định vị thế tiên phong.

BYD, đối thủ lớn nhất của Tesla hiện nay, nổi lên từ Trung Quốc với tốc độ tăng trưởng ngoạn mục. Với chiến lược tích hợp dọc toàn chuỗi giá trị, từ khai thác nguyên liệu, sản xuất pin đến lắp ráp xe, BYD có thể kiểm soát giá thành tốt hơn. Công ty này còn có lợi thế tại các thị trường đang phát triển nhờ chính sách giá cạnh tranh và danh mục sản phẩm đa dạng.

Các hãng mới nổi khác như Nio, Xpeng hay Rivian dù quy mô nhỏ hơn nhưng cũng không ngừng đổi mới. Nio chẳng hạn, phát triển mô hình hoán đổi pin, giúp người dùng thay pin chỉ trong vài phút thay vì sạc. Đây là một hướng đi khác biệt, đánh vào yếu điểm của xe điện hiện tại: thời gian sạc lâu. Trong khi đó, Rivian tập trung vào xe địa hình và bán tải, hướng đến nhóm khách hàng đam mê khám phá, một thị trường Tesla chưa bao phủ hết.

Một điểm chung của các hãng xe điện mới là khả năng thích nghi cực nhanh. Họ sẵn sàng thay đổi thiết kế, nâng cấp phần mềm, thử nghiệm mô hình kinh doanh mới, những điều vốn mất rất nhiều thời gian ở các tập đoàn truyền thống. Việc họ có thể đưa một mẫu xe mới ra thị trường chỉ sau 2-3 năm, so với 5-7 năm của các hãng lớn, là minh chứng rõ nét cho sự linh hoạt này.

Tuy nhiên, các "gã khổng lồ mới nổi" cũng không hoàn toàn bất bại. Tesla gần đây đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng lớn từ BYD, doanh số sụt giảm nhẹ ở Trung Quốc. Các hãng mới như Fisker, Lucid hay Faraday Future đang gặp khó khăn về tài chính, thiếu nguồn lực để mở rộng sản xuất. Ngoài ra, việc thiếu mạng lưới dịch vụ hậu mãi toàn cầu cũng là rào cản lớn để các hãng này tiếp cận khách hàng đại chúng.

Trong bối cảnh đó, việc các hãng truyền thống bắt tay nhau có thể tạo ra lực đối trọng đáng kể. Khi những ông lớn như Toyota, Ford hay Hyundai có thể sản xuất xe điện quy mô lớn, tích hợp công nghệ AI, phần mềm kết nối và giá bán hợp lý, cuộc chơi sẽ thực sự cân bằng hơn. Người tiêu dùng cũng là bên hưởng lợi khi có thêm nhiều lựa chọn hơn, từ xe phổ thông đến cao cấp, từ thiết kế thể thao đến xe đô thị nhỏ gọn.

Tương lai của ngành ô tô sẽ không còn là câu chuyện của riêng Tesla hay Toyota, mà là cuộc đua không khoan nhượng giữa hai thế giới, một bên là những tập đoàn trăm năm đang chuyển mình, bên kia là những tên tuổi trẻ đầy táo bạo. Cuộc cạnh tranh này không chỉ tái định hình ngành công nghiệp ô tô, mà còn tác động sâu rộng đến chính sách năng lượng, hạ tầng giao thông và cách con người di chuyển trong tương lai.