Năm 2030: 15% dân số tham gia các tổ chức kinh tế tập thể

Thời gian qua, khu vực KTTT đã nhận được sự quan tâm rất lớn của Đảng, Nhà nước thông qua các văn bản quy phạm pháp luật đã liên tục được ban hành. Cụ thể, Luật Hợp tác xã (HTX) năm 2012 và hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành Luật HTX năm 2012 đã được ban hành tương đối đầy đủ, hoàn chỉnh.

Nhiều chính sách tạo thuận lợi cho kinh tế tập thể phát triển

Để thực thi Luật HTX năm 2012, Chính phủ cũng đã ban hành một nghị quyết, 2 nghị định quy định chi tiết và 29 nghị định khác có liên quan. Thủ tướng Chính phủ ban hành 25 quyết định và 3 chỉ thị về triển khai thi hành Luật HTX và 15 quyết định khác có liên quan. Các bộ, ngành đã ban hành 37 thông tư, 17 quyế́t định, 4 chỉ thị và nhiều văn bản khác liên quan đến lĩnh vực KTTT.

Dưới góc độ địa phương, bình quân mỗi tỉnh đã ban hành khoảng 40 văn bản liên quan trực tiếp đến kinh tế hợp tác trong giai đoạn 2013-2021, từng bước tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho kinh tế hợp tác phát triển để cùng với doanh nghiệp tư nhân trở thành trụ cột của nền kinh tế.

Thậm chí, theo ông Phùng Quốc Chí – Cục trưởng Cục Phát triển HTX (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), tất cả các quy định về quản lý nhà nước đối với khu vực kinh tế hợp tác hiện nay thuận lợi ngang bằng với khu vực doanh nghiệp. Đơn cử, thủ tục đăng ký thành lập HTX hiện nay không khác gì khu vực doanh nghiệp, đã tạo điều kiện cho HTX gia nhập, phát triển và rút lui khỏi thị trường; liên thông giữa thủ tục đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế đối với HTX; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX tương tự khu vực doanh nghiệp.

Đề cương sửa Luật HTX năm 2012 đang được Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng đặt mục tiêu, đến năm 2030 thu hút khoảng 15% dân số tham gia các tổ chức KTTT

Theo đó, người thành lập HTX, liên hiệp HTX chỉ cần nộp một bộ hồ sơ (gồm đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế) và nhận kết quả giải quyết thủ tục hành chính tại một cơ quan hành chính duy nhất là phòng tài chính - kế́ hoạch thuộc UBND cấp huyện nếu thành lập HTX và nộp tại phòng đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư nếu thành lập liên hiệp HTX và quỹ tín dụng nhân dân, chỉ mất 3-5 ngày là hoàn tất thủ tục đăng ký thành lập; còn thành lập tổ hợp tác không cần đăng ký, mà chỉ cần thông báo với UBND cấp xã.

Dù cơ chế hỗ trợ thuận lợi, nhưng 10 năm qua, hệ thống HTX đóng góp vào nền kinh tế và số lượng người tham gia HTX ngày càng giảm. Quy mô của khu vực KTTT hiện chỉ bằng 40% khu vực kinh tế tư nhân; 10% khu vực kinh tế cá thể; 20% khu vực vốn đầu tư nước ngoài và 13,6% khu vực kinh tế nhà nước. Điều này cho thấy, khu vực kinh tế này chưa xứng với tiềm năng và rất thấp so với các nước trên thế giới.

Năm 2020-2021 và cả năm 2022, dịch Covid-19 đã và tiếp tục ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh của khu vực kinh tế hợp tác, đặc biệt trong lĩnh vực vận tải, du lịch, nông nghiệp và tiểu thủ công nghiệp vì bị tổn thương nặng nề. Nhiều cơ chế, chính sách về KTTT hiện nay không còn phù hợp trong bối cảnh hội nhập kinh tế và Cách mạng công nghiệp 4.0, trong khi đó, HTX đa phần là nhỏ và siêu nhỏ, cụ thể, HTX siêu nhỏ quy mô vốn dưới 1 tỷ đồng chiếm 46%; quy mô từ 1-1,5 tỷ đồng chiếm 38% và chỉ có 2% quy mô vốn trên 50 tỷ đồng, khiến HTX bị ảnh hưởng nặng nề trong bối cảnh dịch Covid-19.

Để khắc phục những tồn tại của khu vực KTTT, tạo thuận lợi cho khu vực này phát triển, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang xây dựng Đề cương sửa Luật Hợp tác xã năm 2012 trên tinh thần bám sát vào Nghị quyết thay thế Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT.

Theo đó, mục tiêu đặt ra đến năm 2030, thu hút khoảng 15% dân số tham gia các tổ chức KTTT, đóng góp vào GDP của KTTT chiếm trên 20%; trên 85% HTX lĩnh vực phi nông nghiệp và trên 80% HTX lĩnh vực nông nghiệp hoạt động hiệu quả, trong đó có ít nhất 60% HTX nông nghiệp liên kết với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị.

Cùng với đó, sẽ có khoảng 10.000 HTX ứng dụng công nghệ vào sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp; phát triển các chuỗi giá trị nông sản hàng hóa gắn với liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp; đẩy mạnh tham gia các chuỗi cung ứng, đưa sản phẩm nông nghiệp xuất khẩu trực tiếp ra nước ngoài.