Nghề săn sá sùng của ngư dân đảo Quan Lạn, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh được tính theo con nước. Nước lên thì ở nhà, nước rút là lục đục kéo nhau ra bãi, bất kể ngày đêm. Vào những tuần nước rút ban đêm, cả bãi biển loang loáng ánh đèn. Tuy nhiên đa số nước thủy triều rút khoảng 3-4 giờ nên thời điểm ngư dân đi săn sá sùng nhiều nhất vẫn là 5 giờ đến 8 giờ sáng.
 |
| Thời điểm ngư dân đi săn sá sùng nhiều nhất vẫn là 5 giờ đến 8 giờ sáng |
Được biết, loài sá sùng chỉ sống trong môi trường bãi cát pha, có nước triều lên xuống. Đêm về hàng triệu con sá sùng ngoi lên từ lỗ sâu tăm tối bơi dạo kiếm ăn trong làn nước biển mặn mòi, đón gió mát và tìm kiếm bạn tình. Sá sùng là loài ưa mát nên chỉ có thể đào bắt ngay khi thủy triều xuống. Khi mặt trời lên, mặt đất nóng lên bởi ánh nắng, sá sùng sẽ chui sâu xuống bùn cát, rất khó để đào được.
 |
| Sá sùng là loài ưa mát nên chỉ có thể đào bắt ngay khi thủy triều xuống |
Vì vậy mỗi ngày, khi thủy triều rút xa tít ra ngoài phía vịnh, để lại bãi cát pha còn rân rấn ít nước biển mặn mòi là lúc hàng tốp phụ nữ các xã đảo Quan Lạn, Minh Châu huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh vác mai ra bãi săn sá sùng. Dụng cụ của những người phụ nữ săn sá sùng rất đơn giản, chỉ gồm một chiếc mai và cái rá được móc hai bên miệng bằng sợi dây thép để làm quai xách.
 |
| Mục sở thị ngư dân đảo Quan Lạn săn sá sùng |
 |
| Dụng cụ đơn giản chỉ có một chiếc mai và cái rá được móc hai bên miệng bằng sợi dây thép |
 |
| Tận mắt chứng kiến mới thấu hiểu những khó khăn vất vả của hành trình săn sá sùng |
Theo chân những phụ nữ trên đảo Quan Lạn, mục sở thị mới thấu hiểu những khó khăn vất vả của hành trình săn sá sùng. Bà Hương, một người có hàng chục năm kinh nghiệm trong nghề săn sá sùng chia sẻ: Việc nhận biết nơi sá sùng đào hang khá khó với người mới, bởi phải để ý kỹ các dấu hiệu, hoa văn đặc thù trên mặt cát. Việc săn sá sùng cũng không hề dễ dàng vì loài sá sùng này hễ bị động là tụt rất nhanh. Nhiều khi, đào tới 10 tổ mà không tóm được con nào. Với những phụ nữ có kinh nghiệm, nhận biết và thao tác phải nhanh, động tác phải dứt khoát để lưỡi mai khi lao xuống cát, có thể chặn đứng đường rút lui của sá sùng.
 |
| Những ngư dân trên đảo Quan Lạn dò dẫm trên cát |
 |
| Thao tác phải nhanh, động tác phải dứt khoát |
Để săn sá sùng trên bãi, những ngư dân trên đảo Quan Lạn dò dẫm trên cát, mắt đăm đăm nhìn xuống rồi với động tác rất nhanh và cực kỳ chính xác, họ thục lưỡi mai xuống cát, cong người vít cán mai xuống để bẩy cát. Đống cát ở lưỡi mai được lật lên, một con sá sùng hồng hồng dài tầm 5-6cm đã nằm phơi mình trên cát. Nhìn có vẻ đơn giản nhưng việc đào đất, cát liên tục trong một khoảng thời gian dài, và phải đảm bảo tốc độ để bắt được sá sùng trước khi mặt trời lên đòi hỏi nhiều thể lực và sự tập trung cao độ.
 |
| Cong người vít cán mai xuống để bẩy cát chặn đứng đường rút lui của sá sùng |
 |
| Nghề săn sá sùng là công việc cần sự kiên nhẫn và tỉ mẩn |
Chính vì vậy nhiều khi những phụ nữ có tuổi, nhiều kinh nghiệm nhưng chưa chắc đã săn được nhiều sá sùng như những người trẻ. Theo chị Hà một người có hơn 10 năm trong nghề cho biết: Ngoài kinh nghiệm, những người săn sá sùng đòi hỏi phải có sức khỏe và nhanh tay, nhanh mắt. Quan sát thấy, cả bãi biển săn sá sùng rộng mênh mông nhưng không có bóng dáng người đàn ông, dù công việc cầm mai có vẻ hợp với họ. Chị Hà giải thích, đàn ông trên đảo chủ yếu đi tàu thuyền đánh bắt tôm cá và làm những công việc khác. Nghề săn sá sùng chỉ phụ nữ chúng tôi làm vì đó là công việc cần sự kiên nhẫn và tỉ mẩn.
 |
| Người đi săn được ít cũng được khoảng gần 1 kg sá sùng |
 |
| Sá sùng được thương lái thu mua ngay tại bãi biển |
 |
| Giá mỗi kg sá sùng thời điểm hiện tại từ 300-350 nghìn đồng |
Nắng đã lên, nước biển dâng cũng là lúc nghề săn sá sùng của ngư dân trên đảo Quan Lạn kết thúc. Trong thời gian khoảng 3-4 giờ, thành quả của những ngư dân săn sá sùng đảo Quan Lạn là những rổ sá sùng đang ngoe nguẩy. Người đi săn được ít cũng được khoảng gần 1 kg, người nhiều được khoảng 1,5 kg, thậm chí có những người săn được 3 kg. Sá sùng được bán ngay trên bờ biển, hiện tại giá sá sùng được thương lái thu mua khoảng 300 nghìn đến 350 nghìn đồng/kg.
 |
| Săn sá sùng mang lại việc làm và thu nhập ổn định cho người dân trên đảo |
Công việc săn sá sùng của ngư dân trên đảo Quan Lạn cứ thế tồn tại lặng lẽ nhọc nhằn quanh năm ngày tháng. Bù lại săn sá sùng mang lại việc làm và thu nhập ổn định cho nhiều gia đình trên đảo.
