Khắc phục tồn tại, tạo không gian phát triển mới cho Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ

Nhiều chuyển biến, song chưa phát huy được hết thế mạnh

Sáng 5/2, tại TP. Quy Nhơn, tỉnh Bình Định đã diễn ra Hội nghị triển khai Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 3/11/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Xúc tiến đầu tư.

Với chủ đề “Liên kết - Đột phá từ kinh tế biển - Phát triển nhanh và bền vững”, Hội nghị thu hút sự tham gia của 800 đại biểu là lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương, các tổ chức quốc tế, hiệp hội doanh nghiệp và nhà đầu tư trong và ngoài nước. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tham dự và có chỉ đạo quan trọng tại hội nghị.

Thủ tướng Chính phủ chủ trì Hội nghị

Thông tin từ hội nghị cho thấy, sau gần 20 năm thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị khóa IX về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ, kinh tế toàn vùng tăng trưởng bình quân 7,3%/năm giai đoạn 2005-2020, cao hơn mức trung bình cả nước; quy mô kinh tế của vùng năm 2020 (theo giá hiện hành) tăng gấp 9,1 lần so với năm 2004; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng dịch vụ và công nghiệp là chủ đạo.

Một số ngành kinh tế cơ bản, nhất là các ngành kinh tế biển, các ngành có giá trị gia tăng cao được hình thành và phát triển; du lịch dần trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Thu ngân sách tăng khá, một số địa phương đã cân đối được ngân sách và có điều tiết về trung ương.

Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, nhất là hạ tầng giao thông và đô thị được cải thiện. Công tác quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên được chú trọng; bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu được tăng cường. Văn hóa, xã hội có bước phát triển; chất lượng giáo dục - đào tạo và các chỉ tiêu y tế cơ bản được cải thiện. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, nhất là của đồng bào các dân tộc thiểu số, đồng bào ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn được nâng lên rõ rệt…

Tuy nhiên, phát triển kinh tế - xã hội của vùng còn những hạn chế, bất cập và gặp nhiều khó khăn, thách thức, Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ vẫn là vùng có chỉ số phát triển ở nhiều lĩnh vực thấp hơn mức trung bình cả nước.

"Tiềm năng, lợi thế của vùng, nhất là kinh tế biển chưa được khai thác hợp lý và phát huy hiệu quả. Quy mô kinh tế vùng còn nhỏ, GRDP bình quân đầu người thấp. Tăng trưởng kinh tế chưa thực sự bền vững, chất lượng và năng lực cạnh tranh chưa cao. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch còn chậm, chưa có đột phá" - đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư thông tin.

Từ những phân tích trên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, những hạn chế, bất cập này cần được khắc phục; đổi mới tư duy phát triển, tạo đồng thuận, thống nhất cao trong nhận thức và hành động; huy động, phát huy những tiềm năng, lợi thế của vùng và các địa phương trong vùng sẽ là “dư địa”, là cơ hội để Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ phát triển nhanh, bền vững.

Thủ tướng Chính phủ và lãnh đạo nhiều bộ, ngành, địa phương tham dự hội nghị

Quyết tâm thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW

Để khắc phục những hạn chế đó, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 26-NQ/TW, với mục tiêu đến năm 2030, Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ trở thành vùng phát triển năng động, nhanh và bền vững, mạnh về kinh tế biển; có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại, có khả năng chống chịu cao với thiên tai, dịch bệnh và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu; có một số trung tâm công nghiệp, dịch vụ, hợp tác quốc tế lớn của cả nước với các khu kinh tế ven biển và hệ thống đô thị ven biển đạt chuẩn quốc gia và khu vực; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng được nâng cao.

Tầm nhìn đến năm 2045, Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ là vùng phát triển nhanh và bền vững; có một số trung tâm công nghiệp, dịch vụ, hợp tác quốc tế lớn ngang tầm khu vực châu Á với các khu kinh tế ven biển hiện đại, hệ thống đô thị ven biển thông minh, bền vững, có bản sắc riêng, thân thiện với môi trường.

Trên cơ sở đó, chính phủ đã khẩn trương ban hành Nghị quyết số 168/NQ-CP ngày 29/12/2022 về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW theo nguyên tắc bám sát quan điểm, mục tiêu, đồng thời cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp đã nêu trong Nghị quyết số 26-NQ/TW.

Để thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW, Chính phủ đề ra 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, bao gồm: Thứ nhất, công tác quán triệt, tuyên truyền, tạo sự đồng thuận trong xây dựng, tổ chức thực hiện các chương trình, kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW của Bộ Chính trị; Thứ hai, hoàn thiện thể chế, chính sách và đẩy mạnh phát triển liên kết vùng; Thứ ba, chuyển dịch cơ cấu kinh tế vùng, thúc đẩy phát triển kinh tế biển; Thứ tư, phát triển mạnh hệ thống đô thị, nhất là hệ thống đô thị ven biển; đẩy mạnh đầu tư kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội vùng, nhất là hạ tầng giao thông; Thứ năm, quản lý và sử dụng hiệu quả tài nguyên, nhất là tài nguyên biển, đảo và rừng; bảo vệ môi trường, nhất là môi trường biển; nâng cao khả năng ứng phó với thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu; Thứ sáu, phát triển toàn diện văn hoá - xã hội vùng; Thứ bảy, bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh, nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại; Thứ tám, tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của các cấp chính quyền; củng cố khối đại đoàn kết toàn dân trong vùng.

Chương trình hành động của Chính phủ cũng đã đề ra 34 nhiệm vụ cụ thể và 11 dự án đầu tư hạ tầng giao thông kết nối và phân công cho các bộ, ngành triển khai thực hiện, có lộ trình thời gian cụ thể. Cùng với đó, đưa ra nhiều điểm mới, có tính đột phá trong phát triển của vùng nhất là về định hướng phát triển, mục tiêu cụ thể, giải pháp rõ ràng, nhiệm vụ cụ thể; gắn với một số chủ trương lớn về xây dựng cơ chế chính sách đặc thù sẽ là cơ sở và cơ hội cho vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ phát triển trong giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2045.

Để thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW, Chính phủ đề ra 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm

Cơ hội để Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ bứt phá

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng cho biết, quán triệt các quan điểm, mục tiêu của Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết số 26-NQ/TW với mục tiêu đến năm 2030, Vùng Bắc Trung bộ và Duyên hải Trung bộ "có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại", thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương tập trung mọi nguồn lực để phát triển kết cấu hạ tầng giao thông của vùng.

"Quyết tâm đến năm 2025 hoàn thành đưa vào khai thác tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông, đưa tổng chiều dài đường cao tốc trong vùng từ 193 km lên 1.390 km; hoàn thành tuyến đường bộ ven biển, cải tạo nâng cấp các tuyến quốc lộ đã có trong danh mục đầu tư công trung hạn" - ông Nguyễn Văn Thắng thông tin.

Đến năm 2030, hoàn thành các tuyến cao tốc trục ngang có lưu lượng lớn như Vinh - Thanh Thủy, Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, kêu gọi đầu tư tuyến cao tốc từ Cam Lộ - Lao Bảo, Đà Nẵng - Thạch Mỹ - Ngọc Hồi - Bờ Y, Quy Nhơn - Pleiku; nâng cấp các tuyến quốc lộ trọng yếu kết nối Đông Tây, đặc biệt là kết nối với các cảng biển lớn.

Tiếp tục nâng cấp để khai thác hiệu quả tuyến đường sắt Bắc - Nam hiện tại, chuẩn bị đầu tư để phấn đấu khởi công các đoạn ưu tiên của tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc- Nam; nghiên cứu kêu gọi đầu tư tuyến đường sắt kết nối vùng với khu vực Tây Nguyên (Đà Nẵng - Kon Tum - Gia Lai - Đắk Lắk - Đắk Nông - Bình Phước) và cửa khẩu quốc tế (Vũng Áng - Mụ Giạ; Mỹ Thủy - Lao Bảo), khôi phục tuyến đường sắt phục vụ du lịch Tháp Chàm - Đà Lạt...

Nâng cấp, cải tạo và nâng cao hiệu quả khai thác 9 cảng hàng không hiện có trong vùng; đầu tư xây dựng cảng hàng không Phan Thiết, Quảng Trị, nghiên cứu khai thác lưỡng dụng sân bay Thành Sơn và đầu tư một số sân bay chuyên dụng. Phát triển đồng bộ hệ thống logistics cấp quốc gia, khu vực và quốc tế gắn với cảng biển, cảng hàng không, cửa khẩu quốc tế, các hành lang kinh tế trọng điểm.

Đến năm 2045, phát triển mạng lưới giao thông vận tải của Vùng Bắc Trung bộ và Duyên hải Trung bộ đồng bộ, hiện đại đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh, góp phần đưa nước ta cơ bản trở thành nước phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045.

Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thông tin, sẽ tập trung phát triển các ngành kinh tế biển theo Quy hoạch vùng và quy hoạch từng địa phương giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050; đẩy mạnh liên kết nội vùng, giữa vùng với các vùng khác trong nước; coi liên kết phát triển vùng là xu thế tất yếu, là động lực kết nối và dẫn dắt sự phát triển, nghiên cứu tổ chức không gian phát triển vùng theo các tiểu vùng: Tiểu vùng Bắc Trung bộ, tiểu vùng Trung Trung bộ và tiểu vùng Nam Trung bộ.

Trong đó, tiểu vùng Trung Trung bộ có vai trò động lực, có tác động lan toả, lôi kéo và thúc đẩy sự phát triển của toàn vùng. Nâng cao hiệu quả hoạt động các khu kinh tế ven biển, khu công nghiệp, hệ thống đô thị ven biển, các hành lang kinh tế, các cực tăng trưởng, các trung tâm vùng và vùng động lực. Phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư kinh doanh; thực hiện thí điểm các mô hình, cơ chế, chính sách đột phá nhằm thu hút và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển vùng và các tiểu vùng. Bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả và bền vững tài nguyên thiên nhiên, nhất là tài nguyên rừng và biển; chủ động phòng, chống thiên tai và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu.

Huy động tối đa nguồn lực cho phát triển vùng, trong đó tập trung đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng thiết yếu, quan trọng, trọng điểm, có sức lan toả, nhất là phát triển mạng lưới đường bộ cao tốc, quốc lộ, các tuyến đường vành đai, cảng hàng không, cảng biển, đường sắt bảo đảm kết nối vùng, các tiểu vùng và kết nối với các vùng khác; tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là trong lĩnh vực ứng dụng và phát triển khoa học - công nghệ gắn với thế mạnh và định hướng phát triển của Vùng; xây dựng hệ thống thông tin, chia sẻ dữ liệu kinh tế - xã hội.

Để tạo dư địa cho vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ phát triển, trong khuôn khổ sự kiện, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức Hội nghị Xúc tiến đầu tư vào vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ. Tại đây đã diễn ra lễ trao thỏa thuận hợp tác về phát triển bền vững vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tư với các đối tác phát triển, cũng như các biên bản ghi nhớ, giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Cụ thể, theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông, với sự hợp tác của các đối tác Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA), Cơ quan phát triển hợptác (AFD), Quỹ Phát triển nông nghiệp quốc tế (IFAD), Ngân hàng châu Á (ADB), Cơ quan hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA), Ngân hàng Thế giới (Wordl Bank), Ngân hàng thương mại cổ phần Xuất Nhập khẩu Hàn Quốc (Korea Exim Bank)… Bộ Kế hoạch và Đầu tư ký biên bản hợp tác tổng số vốn là 1,7 tỷ USD với 45 dự án.

Bên cạnh đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng sẽ trao chứng nhận đầu tư với 16 dự án trị giá 5,6 tỷ USD cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước; trao thỏa thuận biên bản ghi nhớ 5 dự án với gần 700 triệu USD. Tổng cộng nguồn vốn đầu tư cho các dự án phát triển vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ công bố trong sự kiện là khoảng 8 tỷ USD.