Thương mại điện tử xuyên biên giới: Chìa khóa xuất khẩu toàn cầu

Việt Nam đang đứng giữa “ngã ba” cơ hội lịch sử

Thương mại điện tử xuyên biên giới đang trở thành một trong những xu thế tất yếu, vừa là chiến lược kinh doanh quan trọng, vừa là động lực chiến lược cho xuất khẩu quốc gia. Trong bối cảnh đó, Việt Nam đứng trước một “thời khắc vàng để bứt phá”, khẳng định vị thế mới trên bản đồ thương mại toàn cầu.

Tại Diễn đàn Toàn cảnh Thương mại điện tử và Thương mại điện tử xuyên biên giới - Hướng đi cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, tổ chức trong khuôn khổ Vietnam International Sourcing 2025 tại TP. Hồ Chí Minh, các chuyên gia, nhà quản lý và doanh nghiệp đã cùng phác họa bức tranh toàn cảnh về cơ hội cũng như những yêu cầu đổi mới cấp thiết đối với doanh nghiệp Việt.

Bà Nguyễn Thị Hoài An, Phó Chủ tịch Liên minh Thương mại điện tử xuyên biên giới toàn cầu (ACBC Global), Chủ tịch ACBC Việt Nam, nhấn mạnh: Thương mại điện tử xuyên biên giới chính là “cánh tay nối dài” của toàn cầu hóa, nơi giá trị, sản phẩm và tri thức được lưu thông không biên giới. Đây là thời cơ đặc biệt dành cho Việt Nam - quốc gia đang sở hữu nhiều lợi thế chiến lược hiếm có.

Việt Nam có vị trí địa lý đắc địa với đường bờ biển dài và hệ thống cảng nước sâu như Cái Mép - Thị Vải, cho phép hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ chỉ trong 16 ngày và sang châu Âu trong 21 ngày. Các đường bay thẳng tới Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc cùng mạng lưới giao thương đường bộ kết nối Trung Quốc và tiểu vùng Mekong càng làm tăng tính thuận lợi, nhanh chóng.

Bên cạnh đó, nguồn nguyên liệu phong phú và đa dạng tạo nên nền tảng sản xuất vững chắc, đáp ứng được các tiêu chuẩn quốc tế.

Việt Nam cũng sở hữu lực lượng nhân lực trẻ, năng động, có khả năng tiếp cận công nghệ nhanh chóng, là yếu tố then chốt trong bối cảnh số hóa ngày càng mạnh mẽ. Cùng với đó, tốc độ chuyển đổi số nhanh, khả năng thích ứng mạnh mẽ với công nghệ mới đã và đang mở ra môi trường thuận lợi để thương mại điện tử phát triển bứt phá.

Theo thống kê, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam đã đạt trên 25 tỷ USD vào năm 2024, tăng 20% so với 2023, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước. Với tốc độ này, Việt Nam tiếp tục giữ vị trí trong top 3 thị trường thương mại điện tử lớn nhất Đông Nam Á.

Nhiều thương hiệu Việt, từ đặc sản địa phương đến các sản phẩm công nghiệp, đã tạo dấu ấn trên các nền tảng thương mại điện tử quốc tế. Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng khẳng định, thương mại điện tử xuyên biên giới không chỉ là “xu hướng quan trọng” mà còn là “động lực chiến lược cho xuất khẩu quốc gia”.

Trong Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, thương mại điện tử xuyên biên giới được xác định là một trong những trụ cột then chốt. Mục tiêu là hình thành hệ sinh thái xuất khẩu số bền vững, gia tăng năng lực cạnh tranh quốc tế cho doanh nghiệp Việt.

Trên bình diện toàn cầu, quy mô thương mại điện tử xuyên biên giới đạt 791,5 tỷ USD năm 2024 và dự báo tiếp tục tăng trưởng trên 30% trong giai đoạn tới. Doanh nghiệp Việt đang mở rộng hiện diện tại các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, đồng thời thăm dò cơ hội ở ASEAN, Trung Đông, Nga và Úc.

Để hiện thực hóa tầm nhìn này, Bộ Công Thương và Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã đồng bộ triển khai nhiều giải pháp như hoàn thiện thể chế, hỗ trợ đào tạo, kết nối doanh nghiệp với các nền tảng thương mại điện tử hàng đầu và hợp tác chặt chẽ với hệ thống thương vụ Việt Nam tại nước ngoài nhằm quảng bá hàng Việt.

Sự đồng hành giữa Nhà nước, chuyên gia, các nền tảng công nghệ và cộng đồng doanh nghiệp chính là động lực then chốt để Việt Nam từng bước khẳng định vị thế trung tâm sản xuất, xuất khẩu và thương mại điện tử hàng đầu khu vực.

Chìa khóa nào để doanh nghiệp Việt chinh phục thế giới?

Để biến “thời khắc vàng” thành sức bật thực sự, doanh nghiệp Việt cần chuẩn bị toàn diện: Từ xây dựng thương hiệu, bảo đảm chất lượng sản phẩm, đầu tư hạ tầng logistics, đến ứng dụng công nghệ tiên tiến và khai thác hệ sinh thái hỗ trợ toàn cầu.

Theo bà Nguyễn Thị Hoài An, doanh nghiệp Việt không thể mãi dừng ở vai trò gia công (OEM) mà cần tự khẳng định tên tuổi qua mô hình D2C - Direct-to-Consumer. Cách tiếp cận này cho phép kết nối trực tiếp với khách hàng quốc tế, rút ngắn các khâu trung gian, đồng thời tạo dựng lòng tin và sự gắn kết bền vững.

Muốn vậy, sản phẩm phải đạt tiêu chuẩn chất lượng cao, gắn với câu chuyện thương hiệu rõ ràng và vận hành theo quy trình chuyên nghiệp. Việc truy xuất nguồn gốc minh bạch, ứng dụng công nghệ blockchain hay QR code, kết hợp với chứng nhận quốc tế uy tín, sẽ gia tăng niềm tin của người tiêu dùng toàn cầu.

“Uy tín, chất lượng và minh bạch chính là chìa khóa để xây dựng thương hiệu quốc tế”, bà An nhấn mạnh.

Ông Đinh Thanh Sơn, Phó Tổng Giám đốc ViettelPost, khẳng định logistics là “xương sống của thương mại điện tử”. Cùng với các tập đoàn logistics quốc tế như DHL, FedEx, UPS, những doanh nghiệp nội địa như ViettelPost đang đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng, rút ngắn thời gian vận chuyển, tối ưu chi phí và kết nối tới tận làng nghề, hợp tác xã, nơi khởi phát của nhiều sản phẩm xuất khẩu.

Lợi thế cảng biển, đường bay quốc tế và mạng lưới đường bộ xuyên biên giới giúp Việt Nam từng bước trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Ông Sơn tin tưởng: “Made in Vietnam” sẽ ngày càng xuất hiện dày đặc trên các kênh thương mại điện tử quốc tế, với sự đảm bảo vững chắc về chất lượng và logistics.

Các nền tảng thương mại điện tử quốc tế cùng hệ sinh thái công nghệ đang trở thành “bệ phóng” quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam vươn ra thị trường toàn cầu. Trong số đó, Amazon Global Selling nổi bật với các gói hỗ trợ trực tiếp 1-1 cùng chuyên gia quản lý tài khoản, cung cấp dữ liệu và công cụ AI để tối ưu kinh doanh. Nền tảng này còn kết nối doanh nghiệp Việt với mạng lưới nhà cung cấp dịch vụ quốc tế, đồng thời đưa ra những tư vấn chuyên sâu cho các đối tác gắn bó lâu năm, tạo nền tảng để phát triển bền vững.

Ở khu vực ASEAN, Shopee coi đây là “bàn đạp chiến lược” để mở rộng hoạt động. Tại Việt Nam, Shopee đã triển khai chương trình Shopee Enables SMEs, tập trung đào tạo các doanh nghiệp nhỏ và vừa về marketing, quản trị vận hành, phân tích dữ liệu cũng như ứng dụng AI trong kinh doanh, qua đó giúp họ nâng cao năng lực cạnh tranh.

Một ví dụ khác là Yugeeks - doanh nghiệp phát triển hệ sinh thái “3 trong 1” gồm Fulfillment, Supply Chain và Multi-Channel Network (MCN). Với mô hình này, Yugeeks không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp trong khâu logistics và cung ứng nguyên liệu, mà còn mở rộng sang các hoạt động mới như livestream bán hàng hay influencer marketing, tạo nên chuỗi giá trị khép kín cho hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới.

Những giải pháp này giúp SME, hợp tác xã và làng nghề Việt tháo gỡ rào cản logistics - marketing - công nghệ, mở đường cho hàng Việt gia nhập chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ông Nguyễn Đức Thắng, chuyên gia Torus AI (Pháp), nhận định, AI đang mở ra kỷ nguyên A-commerce  (thương mại tự động hóa). Từ chatbot 24/7, thử đồ ảo, tìm kiếm bằng hình ảnh đến định giá động, AI giúp tối ưu toàn bộ chuỗi cung ứng, nâng cao trải nghiệm khách hàng và giảm chi phí.

Đặc biệt, AI tạo sinh cho phép bản địa hóa marketing theo từng thị trường, phá vỡ rào cản ngôn ngữ và văn hóa, giúp doanh nghiệp Việt tăng tương tác và xây dựng thương hiệu toàn cầu. Trong bối cảnh này, AI không còn là “tùy chọn” mà đã trở thành “kỳ vọng bắt buộc”.

Ông Trần Thoang, Giám đốc CT-Strategies Việt Nam, nhấn mạnh, FTZ chính là “lõi thương mại điện tử” với hệ thống e-fulfillment, kho ngoại quan, trung tâm xử lý hàng trả và nền tảng dữ liệu hiện đại.

Ông đề xuất kết nối FTZ của Việt Nam với các trung tâm lớn như KLIA DFTZ (Malaysia), Dubai CommerCity (UAE), Liege eHub (EU) để rút ngắn thời gian giao hàng, giảm chi phí và tăng sức cạnh tranh. Giai đoạn 2025 - 2027, Việt Nam cần thành lập Ban điều phối FTZ-thương mại điện tử, thúc đẩy hợp tác quốc tế và thử nghiệm cơ chế mới.

Tại phiên thảo luận bàn tròn, các diễn giả cùng thống nhất xây dựng thương hiệu, đầu tư công nghệ, tối ưu logistics là ba trụ cột quyết định để hàng Việt nâng cao giá trị và khẳng định vị thế quốc tế.

Sự kết hợp giữa công nghệ hiện đại, hạ tầng logistics quốc tế, chiến lược thương hiệu mạnh mẽ và mạng lưới FTZ sẽ mở ra con đường đưa Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất, xuất khẩu và thương mại điện tử hàng đầu khu vực. Đây chính là chìa khóa để doanh nghiệp Việt nắm bắt “thời khắc vàng” và bứt phá thành công trong kỷ nguyên số.