Gấp rút nâng cao khả năng cạnh tranh của ngành mía đường

Đóng bao sản phẩm đường tinh luyện tại Công ty cổ phần Mía đường Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang.

Tại hội nghị với chủ đề “Biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh ngành mía đường Việt Nam,” tổ chức ngày 18/5, tại Hà Nội, Bộ trưởng Cao Đức Phát cũng cho rằng, không phải chỉ là nâng cao khả năng canh tranh của ngành với thị trường quốc tế mà ngay cả với các loại nông sản khác trong nước.

Ngành mía đường sẽ không thể cạnh tranh được với các loại cây trồng khác ở trong nước như sắn, cao su… và cụ thể, niên vụ mía đường 2014-2015 này đã có 400.000ha mía được thay thế bằng các loại cây khác.

Bộ trưởng Cao Đức Phát ghi nhận, từ chỗ là ngành rất yếu kém, sau 20 năm nỗ lực, ngành mía đường đã trưởng thành, đóng góp lớn vào việc tạo việc làm, thu nhập cho nông dân, góp phần vào phát triển kinh tế-xã hội nhiều vùng nông thôn. Những nơi có nhà máy đường, có công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nông nghiệp nông thôn.

Hiện nay, Việt Nam đã xây dựng nhiều nhà máy, tiếp cận đến trình độ sản xuất quốc tế, sản xuất đã vượt nhu cầu tiêu thụ trong nước. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khó khăn, tồn tại trước yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế đó là những lộ trình Việt Nam đã cam kết.

Theo Bộ trưởng Cao Đức Phát, nhiều giải pháp đã được đưa ra nhưng đầu tiên là phải chấn chỉnh về năng suất, chất lượng mía nguyên liệu. Vấn đề không phải là khối lượng mà là năng suất đường và để tăng năng suất có thể là tăng khối lượng, tăng trữ lượng đường hoặc có thể tăng cả hai. Nhưng với tình hình hiện nay, phải đưa giá thành đường Việt Nam tương đương thế giới vì như vậy ngành mía đường phải giảm chi phí nguyên liệu.

Theo đó, có thể giảm giá thu mua nguyên liệu nhưng thu nhập của nông dân vẫn phải tăng lên và đây là mới là bài toán khó. Do vậy, yếu tố đầu tiên là phải đột phá về giống, sau là thay đổi thâm canh, áp dụng cơ giới hóa và tổ chức lại sản xuất.

“Phải gấp rút xây bộ giống mới cho nông dân; các nhà máy phải tập trung vào xây dựng vùng giống. Ở đâu có giống mía tốt hãy chủ động phối hợp cơ quan của Bộ để nhập về khảo nghiệm, chọn lọc và phổ biến. Đừng đợi giống mía từ Viện Nghiên cứu Mía đường đưa ra,” Bộ trưởng Cao Đức Phát nhấn mạnh.

Để ngành mía đường sản xuất hiệu quả, Bộ trưởng Cao Đức Phát chỉ đạo, Cục Trồng trọt sớm rà soát và công bố quy trình sản xuất mía để phổ biến, nhân rộng cho nông dân. Tổng cục Thủy lợi nghiên cứu công nghệ tưới mía cho từng vùng cụ thể. Cùng với đó, Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản phải công bố quy trình cơ giới hóa, giảm tối thiểu tổn thất sau thu hoạch trên cây mía.

Niên vụ 2014-2015, tổng diện tích mía cả nước đạt 305.000ha, với năng suất mía bình quân cả nước là 65,3 triệu tấn. Tổng sản lượng mía ước đạt 20 triệu tấn tương đương niên vụ trước. Sản lượng mía được ép để chế biến đường khoảng 1,6 triệu tấn.

Những tồn tại và hạn chế của ngành mía đường đang gặp phải hiện nay là giá nguyên liệu mía cao; công nghiệp chế biến chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra; quan hệ giữa sản xuất và tiêu thụ đường chưa được các doanh nghiệp quan tâm đúng mức để tạo nên mối quan hệ hữu cơ. Ngoài một số doanh nghiệp có ký kết hợp đồng với các hộ tiêu thụ lớn, còn lại đều phụ thuộc vào sức mua của thị trường….

Theo ông Phạm Đồng Quảng, quyền Cục trưởng Cục Trồng trọt, chỉ tính riêng về chi phí cho mía nguyên liệu, Việt Nam đã cao hơn Thái Lan khoảng 2.000 đến 3.000 đồng/kg đường.

Các đại biểu cho rằng, cần rà soát, điều chỉnh quy hoạch phát triển mía đường đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030. Trong đó, thực hiện đồng bộ các giải pháp để nâng cao năng suất, chất lượng, giảm giá thành sản xuất mía nguyên liệu; tổ chức sản xuất các sản phẩm phụ sau đường, đầu tư chiều sâu, hiện đại hóa các dây chuyền sản xuất đường. Ngoài ra, các bộ, ngành cần tăng cường ngăn chặn tình trạng nhập đường nhập lậu vào Việt Nam.

Theo bà Phan Thị Diệu Hà, Phó Cục trưởng Cục xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, đến năm 2018, các nước thành viên phải cam kết mở cửa thị trường hoàn toàn đối với hầu hết các mặt hàng; trong đó có đường.

Việt Nam phải thực hiện cam kết xóa bỏ hạn ngạch thuế quan mặt hàng đường trong ASEAN với thời gian chậm nhất là năm 2018. Khi thực hiện cam kết này, việc nhập khẩu đường của Việt Nam từ các nước thành viên ASEAN sẽ không bị hạn chế về số lượng và thuế suất thuế nhập khẩu là thuế suất cam kết theo Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) 5%.

Có thể nói, đây là “sân chơi” đòi hỏi ngành đường phải có sự chuẩn bị bài bản và quyết tâm lớn để nâng cao chất lượng, giảm giá thành sản phẩm để cạnh tranh vững vàng hơn trong hội nhập, bà Bà Phan Thị Diệu Hà nhấn mạnh.