Giải bài toán nội địa hóa công nghiệp hỗ trợ ô tô

Cần bắt tay liên kết phát triển

Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) và Toyota Việt Nam vừa ký kết biên bản ghi nhớ về hợp tác hỗ trợ doanh nghiệp trong nước trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ (CNHT) ô tô… Theo dự kiến, dự án này sẽ được triển khai từ năm 2021 đến 2022. Đây là năm thứ hai Toyota Việt Nam và Cục Công nghiệp ký kết thỏa thuận hợp tác hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước. Qua đó, Toyota Việt Nam sẽ góp phần nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và hỗ trợ các nhà cung cấp Việt cũng như cam kết đồng hành cùng sự phát triển của nền công nghiệp ô tô và ngành CNHT Việt Nam.

Toyota Việt Nam mong muốn góp phần xây dựng hệ thống các nhà cung cấp, đóng góp vào sự phát triển của CNHT ô tô Việt Nam (Ảnh: Cấn Dũng)

Hoạt động ký kết này nhận được sự trông đợi và kỳ vọng từ các doanh nghiệp cũng như giới chuyên gia sẽ tạo thêm những xung lực mới cho sự phát triển của ngành CNHT ô tô trong nước. Theo đánh giá, trong những năm gần đây, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đã có sự phát triển khá nhanh. Hiện Việt Nam có hơn 350 doanh nghiệp sản xuất liên quan đến ô tô, với tổng công suất lắp ráp khoảng 680.000 xe/năm. Tuy nhiên, doanh nghiệp trong lĩnh vực CNHT ngành ô tô Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế như phát triển chậm cả về số lượng và chất lượng so với các quốc gia trong khu vực.

Ước tính, một chiếc ô tô có đến 30.000 linh kiện, nhưng doanh nghiệp Việt Nam chỉ sản xuất được không quá chục loại. Theo dự báo đến năm 2025, thị trường ôtô Việt Nam sẽ nhanh chóng tiệm cận với con số 1 triệu xe bán ra/năm. Đây chính là cơ hội lớn để các doanh nghiệp phát triển CNHT và ngược lại, nếu không tận dụng tốt cơ hội này thì CNHT ôtô Việt Nam sẽ tiếp tục đi sau các nước trong khu vực và chỉ dừng lại ở lắp ráp hoặc sản xuất quy mô nhỏ lẻ.

Có một thực tế là tại Việt Nam hiện nay, ngành chế biến chế tạo vẫn đang phụ thuộc lớn vào các doanh nghiệp FDI, CNHT trong nước chưa thực sự phát triển, do đó, nguồn cung cho các doanh nghiệp FDI cũng phụ thuộc rất lớn vào nhập khẩu. Thực trạng này đã được Ngân hàng Thế giới chỉ ra và coi là điểm nghẽn “nền kinh tế kép” của Việt Nam, các doanh nghiệp FDI không tận dụng được nguồn cung trong nước để cắt giảm chi phí sản xuất, và ngược lại các doanh nghiệp trong nước cũng không tận dụng được sự hiện diện của các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trước vấn đề này, ông Phạm Tuấn Anh - Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) cho biết: Thực trạng trên không chỉ gây ảnh hưởng đến việc phát triển sản xuất và tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn, mà sẽ còn tiếp tục ảnh hưởng sâu rộng trong dài hạn. Vì vậy, phát triển CNHT, tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp FDI có chiến lược phát triển lâu dài và hình thành chuỗi cung ứng trong nước là một trong những vấn đề cốt lõi để phát triển bền vững công nghiệp Việt Nam trong dài hạn.

Ông Hiroyuki Ueda - Tổng Giám đốc Toyota Việt Nam nhận định: Lợi thế của ngành CNHT Việt Nam là nguồn nhân lực chất lượng cao, giá nhân công thấp. Tuy nhiên, hiện nay chúng ta gặp khó khăn để phát triển do sản lượng nhỏ; công nghiệp vật liệu chất lượng cao chưa có nên nguyên liệu phải nhập khẩu. Ngoài ra, các doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế về mặt kinh nghiệm và năng lực quản trị sản xuất. Do đó, chi phí sản xuất linh kiện của Việt Nam cao hơn nhiều (gấp 2-3 lần) so với các nước trong khu vực.

Từng bước xây dựng chuỗi cung ứng

Trong khuôn khổ dự án hợp tác giữa Cục Công nghiệp và Toyota Việt Nam, hai bên sẽ tập trung hợp tác nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất linh kiện ô tô trong nước để tăng năng lực, tăng liên kết với các nhà lắp ráp ô tô, nhằm từng bước xây dựng chuỗi cung ứng trong ngành công nghiệp hỗ trợ, nâng cao khả năng của nhà cung ứng nội địa.

Đơn cử như sàng lọc các doanh nghiệp sản xuất tiềm năng về phụ tùng, linh kiện để kết nối với nhà sản xuất, lắp ráp ô tô, tổ chức các buổi làm việc và thăm thực tế nhà cung cấp nội địa; tìm kiếm hỗ trợ nhà cung cấp tiềm năng cấp 2 và cấp 3; hỗ trợ đào tạo...

Để thực hiện, Toyota sẽ cung cấp các tiêu chí cơ bản làm căn cứ cho Bộ Công Thương sàng lọc dữ liệu doanh nghiệp phù hợp, sau đó đánh giá sơ bộ nhà cung cấp, hỗ trợ làm việc, hậu cần, chuyên gia tư vấn. Bộ Công Thương sẽ hỗ trợ pháp lý, cung cấp tư vấn viên, danh sách nhà cung cấp tiềm năng, hỗ trợ đào tạo…

Ông Hiroyuki Ueda nhấn mạnh: Thông qua các hoạt động của dự án như tìm kiếm, đánh giá, lựa chọn các nhà cung cấp tiềm năng, và hỗ trợ, cùng làm việc với họ để nâng cao năng lực, khả năng cạnh tranh cho các nhà cung cấp... Toyota Việt Nam hy vọng sẽ góp phần xây dựng hệ thống các nhà cung cấp, đóng góp vào sự phát triển của CNHT ô tô Việt Nam.

“Đối với Toyota Việt Nam, việc đẩy mạnh nội địa hóa không chỉ đơn thuần là gia tăng số lượng nhà cung cấp Việt mà quan trọng hơn là nâng cao năng lực, chất lượng của nhà cung cấp, từ đó giảm chi phí sản xuất, tăng năng lực cạnh tranh” - ông Hiroyuki Ueda nói.

Điển hình như Nhà máy Nhựa Hà Nội, sau một năm được Toyota hỗ trợ, đã cắt giảm chi phí ước tính khoảng 2,8 tỷ đồng qua cải tiến về khuôn, trung bình năng suất lao động tăng 10%. Tương tự, với LeGroup, với sự hỗ trợ của Toyota trong sản xuất đã giúp thời gian chuyển đổi khuôn giảm từ 30 phút xuống còn 10 phút, tăng hiệu suất lao động từ 80% tới 93%, cắt giảm được 8 máy dập, đồng thời tiết kiệm được khoảng 500 m2 diện tích nhà xưởng…

“Hiểu được những khó khăn của các nhà cung cấp trong việc nâng cao năng lực để tham gia vào chuỗi cung ứng, năm 2018, chúng tôi đã thành lập bộ phận chức năng chuyên trách, đào tạo và phát triển nhân sự cho nhà cung cấp, tính đến nay chúng tôi đã có 46 nhà cung cấp nội địa, trong đó có 6 nhà cung cấp thuần Việt” - ông Hiroyuki Ueda cho hay.